Table 6. Major traditional and industrial uses of some aquatic macrophytes in Nigeria.
FAMILY and species | Parts edible/ used | Uses and products | ||||||||||||||||||||||||
Leaves | stem/ bark | Floral parts | Root | Fruit | Rhizome/ tuber | Seed | Whole plant | Bedding | Medicine | Food | Fertilizer | Music | Thatching | Mat making | Fishing | Oil/energy | Socio-cultural | Fuel | Fodder | Pulp/ paper | Perfumes | Construction | Salt | Fish feed | Local industry | |
AMARANTHACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Alternanthera nodiflora | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
Pandiaka heudelotii | + | + | ||||||||||||||||||||||||
AMARYLLIDACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Crinum natans | + | |||||||||||||||||||||||||
ARACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Pistia stratiotes | + | + | + | + | + | + | + | + | + | + | ||||||||||||||||
AZOLLACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Azolla africana | + | + | ||||||||||||||||||||||||
BORAGINACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Heliotropium indicum | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
COMPOSITAE | ||||||||||||||||||||||||||
Ethulia conyzoides | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
CONVOL VULACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Ipomoea aquatica | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
CYPERACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Cyperus articulatus | + | + | + | + | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||
C. maculatus | + | + | + | + | + | + | ||||||||||||||||||||
C. papyrus | + | + | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||||
FABACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Aeschynomene crassicaulis | + | + | + | + | ||||||||||||||||||||||
GRAMINEAE (POACEAE) | ||||||||||||||||||||||||||
Echinochloa pyramidalis | + | + | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||||
E. stagnina | + | + | + | + | + | + | ||||||||||||||||||||
Leersia hexandra | + | + | ||||||||||||||||||||||||
Paspalum virginiatum | + | + | ||||||||||||||||||||||||
Phragmites vulgaris | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
Sacciolepis africana | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
Sorghum arundinaceum | + | + | + | + | ||||||||||||||||||||||
Vossia cuspidata | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
Oryza longistaminata | + | + | ||||||||||||||||||||||||
O. punctata | + | + | ||||||||||||||||||||||||
HYDROCHARITACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Ottelia ulvifolia | + | + | ||||||||||||||||||||||||
LEMNACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Lemna aequinoctialis | + | + | + | + | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||
MIMOSACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Neptunia oleracea | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
NYMPHAEACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Nymphaea lotus | + | + | + | + | + | + | + | + | ||||||||||||||||||
ONAGRACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Jussiaea repens | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
Ludwigia stolonifera | + | |||||||||||||||||||||||||
ORCHIDACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Eulophia angolensis | + | |||||||||||||||||||||||||
E. caricifolia | + | |||||||||||||||||||||||||
E. horsfallii | + | |||||||||||||||||||||||||
PALMAE (ARECACEAE) | ||||||||||||||||||||||||||
Nypa fruticans | + | + | + | |||||||||||||||||||||||
POLYGONACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Polygonum salicifolium | + | + | ||||||||||||||||||||||||
P. senegalense | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
SALVINIACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Salvinia nymphellula | + | + | ||||||||||||||||||||||||
TYPHACEAE | ||||||||||||||||||||||||||
Typha australis | + | + | + |
Table 7. A preliminary list of vertebrates (excluding birds) associated with freshwaters of Nigeria
Species | Common name | Habitat | |||
Rivers | Lakes | Ponds | |||
REPTILES | Kinixys bellina | Water turtle | +++ | + | + |
Chelonia: | Pelaneadusa subrufa | Terrapin | +++ | + | + |
Amyda tringuis | Water turtle | +++ | + | + | |
Pelusios adansoni | Gabon terrapin | ||||
Crocodilia: | Crocodylus niloticus | Nile crocodile | +++ | + | - |
C. cataphractus | Long nosed crocodile | + | - | - | |
Osteolaemus tetraspis | Short nosed crocodile | + | - | - | |
Squamata: | Varanus niloticus | Nile monitor lizard | + | + | + |
V. exanthematicus | Short monitor lizard | + | + | + | |
Alligator sp* | Alligator | ||||
Python regius | Royal python | + | + | - | |
Python sebae | Rock python | + | + | - | |
MAMMALS | Aonyx capensis | Otter | - | + | - |
Carnivora: | Potamogale velox | Otter shrew | + | + | + |
Atilax paludinosus | Marsh mongoose | + | + | - | |
Genetta sp. | Genets | + | + | - | |
Sirenia: | Trichechus senegalensis | Manatee | + | ++ | - |
Artiodactyla: | Hippopotamus amphibius | Hippopotamus | + | ++ | - |
Choeropsis liberiensis | Pigmy hippo | + | - | - | |
Tragelaphus spekai | Sitatunga | + | + | - | |
AMPHIBIA** | Rana galamensis | Frog | +++ | + | + |
Frogs: | R. occipitalis | Frog | +++ | + | + |
R. albolabris | Frog | +++ | +++ | + | |
Xenopus tropicalis | Frog | +++ | ++ | + | |
Phrynobatrachus albolabris | Frog | + | ++ | + | |
Ptyhaena moscareniensis | Frog | + | ++ | + | |
Cardioglossa pulchra | Frog | + | ++ | + | |
Toads: | Bufo regularis | Toad | ++ | ++ | ++++ |
B. maculatus | Toad | + | + | ++++ |
* Not indigenous, available in zoos
** Over 57 species reported in Nigeria and the West African Coast
++++ more than 100/ha;
+++ 50–100/ha;
++ 10–50/ha;
+ 1–10/ha, do not normally occur in such habitat.
Table 8. Status of some wetland wildlife of Nigeria.
Group | Common name | Species | Endemic species | Exotic species | Endangered species |
Mammals | Otter | Aonyx capensis | Yes | No | Yes |
Manatee | Trichechus senegalensis | Yes | No | Yes | |
Pigmy hippo | Choeropsis liberiensis | Yes | No | Yes | |
Reptiles | Nile crocodile | Crocodylus niloticus | Yes | No | Yes |
Short nosed crocodile | Osteolaemus tetraspis | Yes | No | Yes | |
Nile monitor lizard | Varanus niloticus | Yes | No | Yes | |
Short tailed monitor | Varanus exanthematicus | Yes | No | Yes | |
Royal python | Python regius | Yes | No | Yes | |
Rock python | Python sebae | Yes | No | Yes | |
Amphibians | all species | Yes | No | ND |
Table 9. Distribution of aquatic bird families in Nigeria and their status.
Habitat | Status | ||||||||
Family | Genera | Species | Aquatic | Marine | RB | R(B) | PM | AM | Other |
Podicipepididae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Procellariidae | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - | 1 |
Hydrobatidae | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - | 1 |
Pelecanidae | 1 | 2 | 2 | - | 2 | - | - | - | - |
Sulidae | 1 | 2 | 2 | - | - | - | - | - | 2 |
Phalacrocoracidae | 1 | 2 | 2 | - | 2 | - | - | - | - |
Anhingidae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Ardeidae | 8 | 19 | 18 | - | 13 | 3 | 6 | 2 | 1 |
Scopidae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Ciconiidae | 5 | 8 | 8 | - | 1 | 1 | 2 | 4 | ? |
Threskiornithidae | 4 | 6 | 6 | - | 3 | 1 | 2 | - | - |
Phoenicopteridae | 1 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | 1 |
Anatidae | 10 | 24 | 24 | - | 8 | 3 | 10 | - | 2 |
Pandionidae | 1 | 1 | 1 | - | - | - | 1 | - | ? |
Accipitridae | 27 | 47 | 1 | - | 27 | 9 | 9 | 2 | - |
Rallidae | 9 | 16 | 6 | - | 8 | 2 | 3 | - | 3 |
Heliornithidae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Otididae | 3 | 6 | - | - | 3 | 1 | - | 1 | 1 |
Jacanidae | 2 | 2 | 2 | - | 1 | 1 | - | - | - |
Rostratulidae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Haematopodidae | 1 | 1 | - | 1 | - | - | 1 | - | - |
Recurvirostridae | 2 | 2 | 2 | - | - | 1 | 2 | - | - |
Burhinidae | 1 | 4 | 1 | - | 2 | 1 | 1 | - | - |
Glareolidae | 3 | 7 | 5 | - | 6 | - | 1 | - | - |
Charadriidae | 3 | 19 | 17 | - | 9 | - | ? | ? | - |
Scolopacidae | 9 | 26 | 24 | 2 | - | - | 25 | 1 | - |
Stercorariidae | 1 | 4 | - | 4 | - | - | 4 | - | - |
Laridae | 3 | 23 | 3 | 20 | 1 | 1 | 14 | 2 | 5 |
Rhynchopidae | 1 | 1 | 1 | - | 1 | - | - | - | - |
Strigidae | 6 | 12 | 2 | - | 9 | 2 | 2 | - | - |
Caprimulgidae | 2 | 10 | - | - | 5 | - | 1 | 8 | - |
Apodidae | 3 | 13 | - | - | 3 | 3 | 3 | - | 4 |
Coliidae | 1 | 2 | - | - | 2 | - | - | - | - |
Trogonidae | 1 | 2 | - | - | - | 2 | - | - | - |
Alcedinidae | 4 | 12 | 3 | - | 9 | 3 | - | - | - |
Hirundinidae | 4 | 21 | 4 | - | 13 | 2 | 3 | 1 | 2 |
Sylviidae | 20 | 72 | 9 | - | 30 | 19 | 24 | - | - |
Muscicapidae | 7 | 20 | 2 | - | 10 | 6 | 3 | - | 1 |
Total species | 394 |
RB = Resident breedins
R(B) = Resident, breeding not proved
PM = Palaearctic migrant
AM = All intra-African migrants
Source: Elgood (1982)
National Park or Game Reserve | Area km2 | Vegetation Zone | Major aquatic animals | ||||
C | H | M | A | O | |||
NATIONAL PARK | |||||||
Lake Kainji | 3,924 | Mixed leguminous woodland | + | + | + | + | + |
+Zunguruma Sector | +1,385 | ||||||
GAME RESERVES | |||||||
Yankari | 2,240 | Undifferentiated wooded savanna | + | + | + | - | - |
Orle River | 54.4 | Seasonal swamp forest | + | + | + | - | - |
Gilli-Gilli | 362 | ditto | + | - | + | + | |
Kwale | 13.4 | Deltaic swamp complex | + | + | + | + | |
Kwaiambana | 2,614 | Isoberlinia spp | + | + | + | + | |
Alawa | 296.2 | ditto | + | - | - | - | |
Dagidda | 294.22 | ditto | - | - | - | + | |
Lame-Burra | 2059.67 | ditto | + | - | - | - | |
Falgore | * | ditto | - | - | - | + | |
Kumuku | 1,200 | ditto | + | - | - | - | |
Upper Ogun/ Old Oyo | * | Afzelia africana | + | - | - | - | |
Opara | * | ditto | + | - | - | - | |
Chosu | * | Moist semi-deciduous forest | + | - | - | - | |
Okomu | * | ditto | + | + | - | - | |
Ologbo | * | ditto | + | + | - | - | |
Ivi-Ada-Obi | * | ditto | + | + | - | - | |
Olobo-Emu-Uro | 194.4 | Seasonal swamp | + | + | - | - | |
Anambra | * | Forest savanna mosaic | + | + | - | - | |
Akpaka | * | ditto | + | - | - | - | |
Game Reserve A | * | Deltaic swamp complex | + | + | + | + | + |
Game Reserve B | * | ditto | + | + | + | + | + |
Obudu | 582.3 | Moist evergreen forest Rhizophora racemosa | + | - | + | + | |
Arubba Xewwk | * | Syzgium rowlandii (montane) | + | - | - | + | - |
Pandam Wildlife Park | 780 | ditto | + | - | + | + | - |
Pai River | 2,214.8 | ditto | + | - | + | + | - |
Wase Rock | 1,800 | ditto | + | - | + | + | - |
Ibi | 1,560 | ditto | + | - | + | - | |
Nasarawa (Bakono) | 1,900 | ditto | + | - | + | + | - |
Ankwe River | * | Riparian | + | - | + | + | - |
Damper Sanctuary | * | ditto | + | - | - | + | |
Udi-Nsukka | 56 | Moist deciduous | + | - | - | - | - |
Wase Game Sanctuary | * | Montane | - | - | - | - | + |
Gashaka/Gumti Forest Game Reserves | 5,957 | Forest savanna | + | + | + | + | + |
Kambari Forest GRs | 518 | Wooded savanna | + | - | - | - | - |
Sambisi Forest GRs | 777 | ditto | + | - | - | + | - |
Chingurme-Duguma Forest GRs | 362.6 | ditto | + | + | - | - | + |
Lake Chad Forest GRs | 388.5 | Swamp savanna | + | + | + | + | + |
Ebba/ Kampe GRs | 117 | Wooded savanna | + | - | - | - | - |
C = Crocodile;
H = Hippopotamus;
M = Manatee;
O = Otter;
A = Avian.
Table 11. Proposed sites for location of aquatic sanctuaries in Nigeria.
Group | Species | Common name | Proposed location |
CROCODILE | Crocodylus niloticus | Crocodile | Anambra River, River Benue and Wase Rock Game Reserve |
C. cataphractus | Crocodile | River Oli, Kainji Lake NP. Gashaka/gumti GR. | |
Osteolaemus tetraspis | Crocodile | Delta River/Orle and Kwale River swamp complex | |
CARNIVORE | Aonyx capensis | Otter | Kainji Lake NP, Obudu Reserve |
SIRENIA | Trichechus senegalensis | Manatee | Kainji Lake NP, Gashaka/Gumti, Itu, Cross |
River and Epe Lagoon | |||
CHELONIA | Kinixys bellina | Water turtle | Kainji Lake NP |
Pelusios adansoni | Terrapin | Kainji Lake NP. | |
Amyda tringuis | Water turtle | Epe swamps | |
FROG | Rana sp. | Edible frog | Epe swamps, Old Oyo GR, Kainji Lake NP. |