TABLA 13. ANALISIS PROXIMAL DE LOS ALIMENTOS BALANCEADOS PARA ANIMALES
PRODUCTO | PROTEINA % | GRASA % | FIBRA % | HUMEDAD % | CENIZA % | |
---|---|---|---|---|---|---|
Trucha cría | 42 – 50 | 4 – 12 | 4 – 9 | 11 – 12 | 4.5–12 | |
engorda | 34 – 42 | 2 – 10 | 3 – 8 | 12 | 9.0–12 | |
reproductor | 34 – 45 | 2 – 10 | 5 – 6 | 12 | 10.0–12 | |
Carpa-Tilapia-Bagre | ||||||
cría | 30 | 4 | 6 | 12 | 12 | |
engorda | 25 | 2 | 8 | 12 | 12 | |
reproductor | 30 | 2 | 6 | 12 | 12 | |
Tilapia cría | 37 | 3 | 5 | 12 | 10 | |
engorda | 26 | 3.7 | 5 | 12 | 7 | |
Bagre cría | 35 – 36 | 4 – 5 | 5 – 8 | |||
engorda | 32 – 35 | 3.5–5 | 5 – 7 | |||
reproductor | 38 | 5 | 8 | |||
Camarón cría | 40 | 5 | 3 | 12 | 8.0 | |
engorda | 35 | 5 | 3 | 12 | 7.5 | |
Langostino Cría | 35 – 40 | 5 – 6 | 3 – 4 | 12 | 8.0 | |
engorda | 30 – 35 | 5 | 3 – 5 | 12 | 7.5 | |
Bovinos becerro crecimiento | 16 | 2 | 8.5 | 12 | 7.0 | |
engorda | 14 | 1.5–2 | 10–14 | 12 | 8–12 | |
ganado lechero | 16 | 2 | 12 | 12 | 7–11 | |
Cerdos iniciación | 17 – 20 | 2.5–3 | 3.5–4.5 | 12 | 6–6.5 | |
desarrollo | 17 – 15 | 2 | 5–6 | 12 | 6–7 | |
engorda | 12 | 2 | 5.5–6 | 12 | 6–7 | |
concentrado engorda | 36 | 2 | 9 | 12 | 18 | |
reproductores | 13 – 15 | 2 | 6–7 | 12 | 6–7 | |
Concentrado reproductores | 32 | 2 | 9 | 12 | 18 | |
reproductora lactante | 14 | 2.5 | 5 | 12 | 6.5 | |
Conejos Balanceado | 16 – 18 | 2–3 | 10 – 12 | 12 | 7–8 | |
reproductores | 18 | 2 | 16 | 12 | 6 | |
Pollos iniciación | 20 | 2–3.5 | 5–6 | 12 | 6–7 | |
desarrollo | 14 – 16 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
engorda | 21 | 2 | 6 | 12 | 6 | |
finalizador | 19 – 16 | 2 | 5–6 | 12 | 7 | |
ponedora | 16 | 2.5 | 5.5 | 12 | 13 | |
Codorniz iniciación | 28 | 2 | 6 | 12 | 7 | |
reproductora | 24 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
Guajolote crecimiento | 24 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
desarrollo | 18 | 2 | 6 | 12 | 7 | |
reproductor | 18 | 2 | 7 | 12 | 9 | |
Pato iniciador | 22 | 2 | 6 | 12 | 7 |
FUENTE: ENCUESTA DIRECTA.
TABLA 14. Principales productos alimenticios y su composición bromatológica
NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig.) | PARTE O PARTES APROVECHABLES | PROTEINAS (Gr) | GRASAS (Gr) | CARBOHIDRATOS (Gr) | |
COMUN | CIENTIFICO | |||||
CEREALES | ||||||
Arroz | 15 | Grano | 7.4 | 1.0 | 78.8 | |
Avena | Avena sativa | Grano | 10.8 | 3.1 | 73.8 | |
Maíz | Zea mays | 10 | Grano | 8.3 | 4.8 | 69.6 |
Trigo | Triticum vulgare | 14 | Grano | 10.6 | 2.6 | 73.4 |
LEGUMINOSAS | ||||||
Frijol | Phaseolus vulgaris | 11 | Semilla, fruto | 19.2 | 1.8 | 61.5 |
Garbanzo | Cicer arietinum | Semilla | 20.4 | 6.2 | 61.0 | |
Haba seca | Vicia faba | Semilla | 22.6 | 2.2 | 63.1 | |
Lenteja | Semilla | 22.7 | 1.6 | 58.7 | ||
OLEAGINOSAS | ||||||
Ajonjolí | Sesamum indicum | 18 | Semilla | 14.9 | 52.2 | 21.1 |
Cacahuate | Arachis hypogea | Fruto | 27.6 | 46.7 | 20.9 | |
Girasol | Helianthus annus | 16 | Semilla | 25.4 | 51.3 | 13.6 |
Nuez de Castilla | Parietaria spp. | Fruto | 13.7 | 67.2 | 13.2 | |
Piñón | Pinus cembroides | Fruto | 15.3 | 61.3 | 16.8 | |
Semilla de Calabaza | Cucurbita pepo | Semilla | 30.3 | 45.8 | 14.4 | |
VERDURAS | ||||||
Acelga | Beta vulgaris v. cicla | Hojas, tallos | 2.9 | 0.3 | 4.8 | |
Aguacate | Persea americana | Fruto | 1.6 | 13.5 | 7.6 | |
Ajo | Allium sativum | Bulbos | 3.5 | 0.3 | 36.2 | |
Apio | Apium graveolens | Tallos | 0.8 | 0.2 | 4.2 | |
Berro | Sium angostifolium | Hojas, tallos | 3.6 | 0.8 | 2.9 | |
Betabel | Beta vulgaris | Raíz | 2.1 | 0.2 | 10.9 | |
Calabacita | Cucurbita mexicana | Fruto, flores | 1.8 | 0.1 | 3.7 | |
Cebolla blanca | Allium cepa | Bulbos | 1.5 | 0.2 | 9.0 | |
Cilantro | Coriandrum satirum | Hojas, tallos | 2.6 | 0.3 | 4.7 | |
Col | Brassica spp. | Toda | 2.3 | 0.1 | 5.4 | |
Coliflor | Toda | 3.2 | 0.3 | 4.3 | ||
Chayote | Sechium spp | Fruto | 1.0 | 0.1 | 6.4 | |
Chícharo | Pisum satirum | Fruto | 9.0 | 0.3 | 25.5 | |
Chile jalapeño | Capsicum spp | Fruto | 1.2 | 0.1 | 5.3 | |
Chile serrano | Capsicum spp | Fruto | 2.3 | 0.4 | 7.2 | |
Chile poblano | Capsicum spp | Fruto | 2.6 | 0.6 | 10.4 | |
Ejote | Phaseolus vulgaris | Fruto | 2.0 | 0.4 | 3.5 | |
Espinaca | Spinacia oleracea | Hojas, tallos | 2.9 | 0.4 | 1.7 | |
Haba verde | Vicia faba | Fruto | 5.9 | 0.2 | 13.1 | |
Jitomate | Licopersicum | 21 | ||||
esculentum | Fruto | 0.6 | 0.1 | 2.4 | ||
Lechuga | Lactuca satira | Toda | 1.3 | 0.1 | 4.1 | |
Lechuga romana | Lactuca sp | Toda | 1.0 | 0.1 | 2.7 | |
Nopales | Opuntia sp | Tallos | 1.7 | 0.3 | 5.6 | |
Pepino | Cucumis satirus | Fruto | 0.9 | 0.2 | 2.4 | |
Rábano chico | Raphanus sativus | Raíz | 1.5 | 0.1 | 1.5 | |
Rábano largo | Raphanus sativus | Raíz | 1.1 | 0.3 | 4.3 | |
Romeritos | Hojas y tallos | 3.6 | 0.2 | 4.9 | ||
Tomate | Physalis philadelphica | Fruto | 1.0 | 0.7 | 4.5 | |
Verdolagas | Portulaca oloracea | Hojas y tallos | 2.3 | 0.3 | 4.9 | |
Zanahoria | Paucus carota | Raíz | 0.4 | 0.3 | 10.5 | |
TUBERCULOS | ||||||
Camote | Ipomea batatas | Tubérculo | 1.0 | 0.4 | 24.0 | |
Papa | Solanum tuberosum | Tubérculo | 1.6 | 0.1 | 17.5 | |
FRUTAS | ||||||
Caña de Azúcar | Sacharum officinarum | 12 | Tallos | 0.5 | 0.5 | 17.2 |
Capulín | Prunus capulli | Fruto | 1.5 | 0.0 | 16.8 | |
Chabacano | Prunus armeniaca | Fruto | 0.6 | 0.3 | 11.0 | |
Ciruela roja | Fruto | 0.8 | 0.4 | 11.8 | ||
Coco (copras) | Cocos nucifera | 19 | Fruto agua | 3.8 | 33.2 | 4.8 |
Durazno blanco | Prunus persica | Fruto | 1.2 | 0.2 | 14.0 | |
Fresa | Fragaria mexicana | Fruto | 0.8 | 0.2 | 13.5 | |
Guayaba | Psidium guayaba | Fruto | 1.0 | 0.4 | 13.5 | |
Higo | Ficus carica | Fruto | 1.6 | 0.4 | 12.7 | |
Jícama | Pachyrrhizus erosus | Raíz | 1.1 | 0.0 | 7.9 | |
Limón | Citrus spp | Fruto | 1.0 | 0.2 | 9.2 | |
Mango | Mangifera spp | Fruto | 0.9 | 0.1 | 11.7 | |
Mamey | Fruto | 1.7 | 0.6 | 16.2 | ||
Mandarina | Fruto | 1.0 | 0.0 | 11.2 | ||
Manzana blanca | Pirus malus | Fruto | 0.3 | 0.5 | 16.5 | |
Melón | Fruto | 0.6 | 0.1 | 6.3 | ||
Naranja | Citrus spp | Fruto | 1.0 | 0.1 | 10.0 | |
Papaya | Carica papaya | Fruto | 0.5 | 0.1 | 6.2 | |
Pera | Pirus communis | Fruto | 0.5 | 0.2 | 15.9 | |
Piña | Ananas comosus | Fruto | 0.6 | 0.1 | 8.4 | |
Plátano | Musa paradisiaca | Fruto | 1.4 | 0.3 | 22.0 | |
Sandía | Fruto | 0.4 | 0.2 | 3.6 | ||
Toronja | Fruto | 0.8 | 0.4 | 11.1 | ||
Tuna | Opuntia spp | Fruto | 0.3 | 0.1 | 10.1 | |
Uva | Vitis vinífera | Fruto | 0.6 | 0.7 | 16.7 | |
Zapote negro | Casimiroa sp | Fruto | 0.8 | 0.1 | 14.5 | |
Zarzamora | Rubus strigosus | Fruto | 1.2 | 0.6 | 13.2 | |
CARNES Y VISCERAS | ||||||
Pollo | Carne y | 18.2 | 10.2 | 0.0 | ||
Vísceras | ||||||
Hígado de pollo | Todo | 20.5 | 7.0 | 1.6 | ||
Carne de cerdo (maciza) | Carne | 17.5 | 13.2 | 0.0 | ||
Carne de cerdo (costilla) | Carne | 13.1 | 23.7 | 0.0 | ||
Carne de res (magra) | Carne | 21.4 | 2.4 | 0.0 | ||
Menudencias | Todo | 6.9 | 13.5 | 0.0 | ||
Jamón | Todo | 15.4 | 26.0 | 0.6 | ||
Chorizo | Todo | 24.0 | 36.0 | 0.0 | ||
Chicharrón | Todo | 57.1 | 39.0 | 0.0 | ||
PESCADOS Y MARISCOS | ||||||
Atún enlatado (198gr) | Tunus sp | Carne | 18.0 | 0.8 | 0.0 | |
Carpa | Cyprinus sp | Carne | 16.0 | 3.1 | 0.0 | |
Camarón crudo | Penaeus sp | Abdomen | 16.9 | 0.2 | 2.5 | |
Charal (seco) | Chirostoma sp | Todo | 68.3 | 3.9 | 0.0 | |
Mojarra | Diapterus sp | Carne | 19.2 | 2.7 | 0.0 | |
Ostión | Crassostrea spp | Carne | 6.3 | 0.7 | 2.8 | |
Bagre | Ictalurus spp | Carne | 17.6 | 16.8 | 1.5 | |
Bonito | Euthynus sp | Carne | 23.5 | 4.2 | 0.0 | |
Huauchinango | Lutjanus sp | Carne | 20.1 | 0.6 | 0.0 | |
Robalo | Centropomus sp | Carne | 20.0 | 1.0 | 0.0 | |
Sierra | Scomberomiorus sp | Carne | 19.4 | 3.4 | 1.1 | |
Pulpo | Octopus sp | Carne | 12.6 | 0.3 | 0.0 | |
Sardina enlatada (198g) | Sardinops sp | Todo | 20.6 | 24.4 | 0.6 | |
Trucha | Salmo sp | Carne | 18.2 | 1.0 | 0.0 | |
OTROS | ||||||
Leche fresca | 3.5 | 3.4 | 3.5 | |||
Leche en polvo | 33.7 | 1.5 | 47.2 | |||
Leche evaporada | 8.1 | 6.7 | 12.2 | |||
Queso chihuahua | 28.8 | 37.0 | 1.9 | |||
Queso oaxaca | 25.7 | 22.0 | 3.0 | |||
Huevo de gallina | 11.3 | 9.8 | 2.7 | |||
Aceite comestible | 0.0 | 100.0 | 0.0 | |||
Azúcar refinada | 0.0 | 0.0 | 99.1 | |||
Piloncillo | 0.4 | 0.5 | 90.6 | |||
Miel de abeja | 0.2 | 0.0 | 78.0 | |||
BEBIDAS | ||||||
Cerveza | 0.3 | 0.0 | 5.1 | |||
Pulque | 0.4 | - | 1.1 | |||
Refrescos (promedio) | 0.0 | 0.0 | 12.5 |
1 Hernández, et al, 1987.
TABLA 15. Productos agrícolas para consumo humano directo. (1985)
NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig.) | SUPERFICIE COSECHADA (Has) 1 | PRODUCCION Tons/Año 1 | IMPORTACION Ton/Año 2 | SUMINISTRO NAC.TOTAL Ton/Año 1 | UTILIZACION NACIONAL 2 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
EXPORTACION Ton/Año | ALIMENTO HUMANO | INDUSTRIA MANUFACT. | FERTILIZANTE | DESECHO | C O S T O $/Ton | |||||||
COMUN | CIENTIFICO | |||||||||||
ALIMENTOS PRIMARIOS | ||||||||||||
Cultivos | ||||||||||||
Cereales | ||||||||||||
* Arroz | Oriza sativa | 15 | 157,565 | 545,150 | 18,089 | 563,089 | 150 | 70% | 70% | 99,363 | ||
Avena | Avena sativa | 357,716 | 2'901,485 | 2'901,485 | 80% | 10% | 5% | 5% | 32,044 | |||
* Maíz amarillo | Zea mays | 10 | 6'417,151 | 11'721,468 | 3'572,200 | 15'293,446 | 222 | 80% | 20% | 91,050 | ||
* Trigo | Triticum vulgare | 14 | 1'201,373 | 4'769,731 | 244,093 | 4'993,893 | 19,931 | 100% | 62,129 | |||
* Cebada grano | Ordeum vulgare | 263,750 | 514,734 | 335 | 515,069 | 40% | 60% | 71,532 | ||||
* Sorgo | 13 | 1'533,257 | 4'832,535 | 766,792 | 5'592,327 | 6,822 | 70% | 30% | 81,790 | |||
Leguminosas | ||||||||||||
Frijol | Phaseolus vulgaris | 11 | 1'820,395 | 1'084,830 | 178,944 | 1'263,774 | 100% | 270,888 | ||||
Garbanzo | Cicer arietum | 134,218 | 132,472 | 132,472 | 100% | 52,765 | ||||||
Haba seca | Vicia faba | 33,906 | 93,642 | 93,642 | 100% | 52,765 | ||||||
Lenteja | Lens culinaris | 6,637 | 5,617 | 5,617 | 100% | 146,711 | ||||||
* Oleaginosas | 619,683 | |||||||||||
* Ajonjolí | Sesamun indicum | 18 | 102,033 | 58,792 | 29,800 | 33,135 | 20% | 70% | 10% | 277,370 | ||
* Algodón | Gossypium hirsutum | 22 | 157,240 | 225,522 | 20,308 | 190,105 | 55,725 | 100% | 52,133 | |||
Cacahuate | Arachis hypogea | 99,766 | 114,155 | 113,161 | 994 | 100% | 145,685 | |||||
* Girasol | Helianthus annus I | 16 | 10,004 | 6,213 | 6,213 | 100% | 167,418 | |||||
Nuez de Castilla | Parietaria sp. | 4,939 | 5,932 | 5,992 | 100% | 467,076 | ||||||
Piñón | Pinus sembroides | 1,200 | 1,200 | 1,200 | 100% | 300,000 | ||||||
* Cártamo | Carthamus tinctorius | 16 | 204,373 | 160,843 | 123,301 | 37,542 | 100% | 160,829 | ||||
Semilla de | ||||||||||||
calabaza | Cucurbita pepo | 130 | 95 | 95 | 100% | 229,400 | ||||||
Soya | 17 | 380,502 | 708,724 | 1'064,902 | 1'773,626 | 65% | 35% | 163,579 | ||||
* Cacao | Theobroma sp. | 74,087 | 47,025 | 4,808 | 49,947 | 1,886 | 100% | 300,422 | ||||
* Coco (copra) | Cocos nucífera | 19 | 160,374 | 196,359 | 196,308.5 | 196,359 | 50.5 | 90% | 10% | 212,421 | ||
Hortalizas | 590,754 | 90% | 10% | |||||||||
Acelga | Beta vulgaris var.cicla | 74 | 614 | 614 | 90% | 10% | 30,216 | |||||
Ajo | Allium sativum | 5,893 | 19,930 | 49,930 | 90% | 10% | 111,862 | |||||
Apio | Apium graveolens | 113 | 2,027 | 2,027 | 100% | 30,395 | ||||||
Betabel | Beta vulgaris | 95 | 1,532 | 1,532 | 95% | 5% | 35,266 | |||||
Calabacita | Cucurbita mexicana | 14,456 | 139,899 | 139,899 | 85% | 15% | 49,438 | |||||
Cebolla blanca | Allium cepa | 32,063 | 569,479 | 569,179 | 90% | 10% | 35,997 | |||||
Cilantro | Coriandrum sativum | 1,545 | 17,764 | 17,764 | 100% | 26,701 | ||||||
Col | Brassica sp | 3,798 | 109,346 | 109,346 | 95% | - | - | 5% | 20,112 | |||
Coliflor | Brassica olerácea | 2,150 | 25,241 | 25,241 | 80% | - | - | 20% | 33,708 | |||
Chayote | Sechium sp | 588 | 18,795 | 18,795 | 85% | - | - | 15% | 67,943 | |||
Chícharo | Pisum satinum | 12,742 | 43,361 | 43,361 | 40% | 50% | - | 10% | 58,790 | |||
* Chile | Capsicum sp | 63,489 | 535,541 | 535,541 | 15% | 80% | - | 5% | 226,520 | |||
Ejote | Phaseolus vulgaris | 4,288 | 26,657 | 26,657 | 40% | 55% | - | 5% | 50,052 | |||
Espinaca | Spinacia oleracea | 546 | 6,501 | 6,501 | 100% | - | - | - | 44,683 | |||
Haba verde | Vicia faba | 33,906 | 93,642 | 93,642 | 80% | - | - | 21% | 59,118 | |||
Huauzontle | 363 | 3,308 | 3,308 | 90% | - | - | 10% | 15,169 | ||||
* Jitomate | Lycopersicum esculentum | 21 | 55,470 | 1'453,623 | 575 | 915,875 | 583,323 | 60% | 30% | - | 10% | 123,316 |
Lechuga | Lactuca sp | 4,018 | 67,807 | 67,807 | 85% | - | - | 15% | 33,196 | |||
Nopales | Opuntia sp | 4,398 | 93,299 | 93,229 | 100% | - | - | - | 26,390 | |||
Pepino | Cucumis sativa | 14,014 | 231,034 | 231,034 | 20% | 65% | - | 15% | 54,982 | |||
Rábano | Raphanus salivus | 841 | 13,559 | 13,559 | 80% | - | - | 20% | 41,708 | |||
Romeritos | 60 | 560 | 560 | 100% | - | - | - | 30,000 | ||||
Tomate | Physalis philadelphica | 15,232 | 177,522 | 177,522 | 60% | 35% | - | 5% | 47,217 | |||
Zanahoria | Daucus carota | 4,493 | 107,550 | 107,550 | 95% | 3% | - | 2% | 36,554 | |||
Tubérculos | ||||||||||||
Camote | Ipomea batatas | 2,241 | 46,057 | 46,057 | 100% | - | - | - | 40,947 | |||
Papa | Solanum tuberosum | 71,872 | 989,402 | 989,402 | 70% | 30% | - | - | 31,001 | |||
* Yuca | Yuca sp | 106 | 1,064 | 1,064 | - | - | 100% | - | 150,325 | |||
Frutas | ||||||||||||
* Caña de azúcar | Saccharum afficinarum | 12 | 469,130 | 34'899,613 | 34'899,613 | 95% | - | 5% | 8,030 | |||
Capulín | Prunus capulli | 1,309 | 5,672 | 5,672 | 5% | 85% | - | 10% | 56,925 | |||
Chabacano | Prunus armeniaca | 623 | 3,524 | 3,524 | 15% | 85% | - | 5% | 76,899 | |||
Ciruela | Prunus sp | 4,823 | 26,494 | 26,494 | 15% | 85% | - | 5% | 66,680 | |||
Durazno | Prunus persica | 28,719 | 173,106 | 173,106 | 30% | 65% | - | 5% | 128,270 | |||
* Fresa | Fragaria mexicana | 3,837 | 45,258 | 45,258 | 80% | - | - | 20% | 404,809 | |||
Guayaba | Psidium guayaba | 7,307 | 60,365 | 60,365 | 35% | 62% | - | 3% | 49,852 | |||
Higo | Ficus carica | 1,424 | 8,725 | 8,725 | 10% | 90% | - | - | - | |||
Jícama | Pachyrrhizus erosus | 2,029 | 51,294 | 51,294 | 70% | - | - | 30% | 38,189 | |||
* Cítricos | Citrus sp | 200,084 | 2'652,339 | 2'591,270 | 61,069 | 50% | 40% | - | 10% | 77,598 | ||
Mango | Mangifera sp | 105,301 | 1'109,355 | 1'109,355 | 40% | 45% | - | 15% | 51,481 | |||
Mamey | Lucuma mammosa | 1,945 | 20,393 | 20,393 | 95% | - | - | 5% | 92,670 | |||
* Manzana | Pirus malus | 48,648 | 447,804 | 1,853 | 449,646 | 11 | 50% | 46% | - | 4% | 150,518 | |
Melón | Cucumis dudaem | 26,056 | 331,789 | 331,789 | 95% | - | - | 5% | 47,496 | |||
Papaya | Carica papaya | 20,617 | 659,524 | 659,524 | 60% | 35% | - | 5% | 27,931 | |||
Pera | Pirus cominis | 5,767 | 54,067 | 54,067 | 35% | 65% | 63,668 | |||||
Piña | Ananas comosus | 6,898 | 319,814 | 319,814 | 20% | 65% | 15% | 26,798 | ||||
* Plátano | Musa paradisiaca | 23 | 71,637 | 1'472,774 | 1'771,135 | 101,639 | 95% | 5% | 25,634 | |||
Sandía | 34,617 | 421,753 | 421,753 | 90% | 10% | 35,218 | ||||||
Uva | Vitis vinífera | 6,704 | 592,750 | 592,750 | 10% | 83% | 7% | 56,521 | ||||
* Aguacate | Persea americana | 63,439 | 448,104 | 443,199 | 4,905 | 90% | 10% | 178,728 | ||||
Otros | ||||||||||||
* Alfalfa verde | Medicago sativa | 257,820 | 13'906,399 | 13'906,399 | 100% | 8,671 | ||||||
* Café | Porkia rico | 20 | 568,428 | 374,828 | 2.0 | 142,075 | 232,755 | 80% | 10% | 10% | 285,588 |
1: S.A.R.H., 1987a y 1987c
2: S.A.R.H., 1987b.
NOTA: Cereales, granos y leguminosas están dadas en ton/peso seco. Hortalizas y frutas en peso fresco. Productos con precios controlados: maíz, frijol, trigo, arroz, sorgo, soya, ajonjolí, cártamo. Precios de noviembre de 1987. Tasa de cambio $1700 M.N. por dólar americano.
TABLA 16. Productos pecuarios, pesqueros y alimentos secundarios.
NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig) | 1 PRODUCCION Ton/Año | 2 IMPORTACION Ton/Año | SUMINISTRO NAC. TOTAL Ton/Año 1 | UTILIZACION NACIONAL 2 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
EXPORTACION Ton/Año | ALIMENTO HUMANO | INDUSTRIA MANUFACTUR. | FERTILIZANTE | DESECHO | COSTO $/Ton | ||||||
COMUN | CIENTIFICO | ||||||||||
PRODUCTOS PECUARIOS | |||||||||||
Caballos | 61,000 | 7.5 | 61,008 | 100% | |||||||
Ganado Vacuno | 24 | 665,000 | 320 | 524,994 | 140,326 | 100% | |||||
Porcino | 25 | 500,000 | 2.2 | 500,002 | 100% | ||||||
Ovino | 26 | 17,000 | 17,000 | 100% | |||||||
Caprino | 26 | 20,000 | 52.3 | 20,052 | 100% | ||||||
Aves de corral | 27 | 515,000 | 867 | 515,787 | 80 | 100% | |||||
PRODUCTOS PESQUEROS 3 | |||||||||||
Camarón | Penaeus spp | 4 | 74,599 | 44,099 | 30,500 | 100% | 24,000Kg | ||||
Atún | Tunnus spp | 4 | 85,535 | 55 | 79,399 | 6,191 | 100% | 2,500 | |||
Sardina | Sardinops spp | 4 | 157,756 | 157,656 | 100 | 100% | 1,200 | ||||
Mojarra | Diapterus spp | 4 | 66,994 | 66,994 | 100% | 460Kg | |||||
Ostión | Crassostrea spp | 4 | 42,667 | 42,667 | 100% | 3,000 | |||||
(Decena) | |||||||||||
ALIMENTOS SECUNDARIOS Y | |||||||||||
SUBPRODUCTOS | |||||||||||
Queso | 99,900 | 7,588 | 107,488 | 100% | 4,000 | ||||||
Leche | 6'920,000 | 1,630 | 6'921,630 | 100% | 750 lt | ||||||
Mantequilla | 25,000 | 2,893 | 27,882 | 11.2 | 100% | 2,500 | |||||
Leche condensada y | |||||||||||
evaporada | 153,900 | 178,255 | 223,133 | 22 | 100% | ||||||
Huevo | 756,000 | 259 | 756,200 | 59 | 100% | 1'250,000 | |||||
Miel | 60,000 | 18,358 | 41,642 | 100% | 5'000,000 |
TABLA 17. Producción y uso de subproductos, desechos, fertilizantes y aditivos alimenticios.
SUBPRODUCTOS AGRICOLAS 1 | PRODUCCION PESO SECO Tn/año2 | USO COMUN (%) 2 | COSTO EN LA FUENTE DE PRODUCCION PESOS/Tn | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
EXPORTACION | ALIMENTACION | FERTILIZANTE | COMBUSTIBLE | DESECHO | |||
Bagazo de limón agrío | 318,623 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Cáscara de cacahuate | 108 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Cascarilla de algodón | 46,204 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Cascarilla de arroz | 101,318 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Cascarilla de cacao | 396 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Copra de coco | 178,853 | - | - | - | 20 | 80 | |
Follaje de remolacha forrajera | 6,897 | - | 40 | - | - | 60 | |
Forraje de cebada forrajera | 36,589 | - | 100 | - | - | - | 180,000 |
Forraje de chícharo | 29,485 | - | 100 | - | - | - | |
Forraje de maíz elotero | 50 | - | 100 | - | - | - | 150,000 |
Forraje verde de avena forrajera | 635,658 | - | 100 | - | - | - | 68,000 |
Forraje verde de ebo | 21,254 | - | 100 | - | - | - | |
Forraje verde de maíz forrajero | 804,531 | - | 100 | - | - | - | Libre de costo |
Forraje verde de sorgo forrajero | 331,074 | - | 100 | - | - | - | |
Forraje verde de trigo forrajero | 2,737 | - | 100 | - | - | - | |
Forraje verde de Yuca | 278 | - | 100 | - | - | - | 380,000 |
Harina de alfalfa | 1'238,097 | - | 100 | - | - | - | 76,894 |
Harina de yuca | 927 | - | 100 | - | - | - | 420,000 |
Heno de alfalfa | 1'201,928 | - | 100 | - | - | - | 400,000 |
Heno de cebada forrajera | 105,146 | - | 100 | - | - | - | |
Levadura de cervecería | |||||||
Melaza de caña de azúcar | 26'942,501 | - | 100 | - | - | - | 200,00 |
Olote de maíz | 2'860,976 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de ajonjolí | 135,377 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de algodón | 556,255 | - | 100 | - | - | 90 | 58,000 |
Paja de arroz | 1'162,985 | - | 10 | - | - | 90 | 58,000 |
Paja de avena | 114,184 | - | 10 | - | - | 90 | 180,000 |
Paja de cacahuate | 358,530 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de cártamo | 133,178 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de cebada | 524,596 | - | 30 | - | - | 70 | 58,000 |
Paja de frijol ejotero | 22 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de garbanzo | 326,125 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de garbanzo forrajero | 63,435 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de girasol | 11,618 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de haba | 223,631 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Paja de lenteja | 3,566 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Pasta de ajonjolí | 11,178 | - | 100 | - | - | - | |
Pasta (Harinolina) de algodón | 114,090 | - | 100 | - | - | - | 315,000 |
Pasta de cártamo | 88,592 | - | 100 | - | - | - | 125,000 |
Pasta de coco | 77,669 | - | 100 | - | - | - | 68,000 |
Pasta de girasol | 3,286 | - | 100 | - | - | - | 480,000 |
Pasta de soya | 1'182,512 | - | 100 | - | - | - | 675,000 |
Pasta de sorgo | 4'518,420 | - | 10 | - | - | 90 | Libre de costo |
Penca de maguey | 2'309,773 | - | 10 | 10 | - | 80 | Libre de costo |
Punta de caña de azúcar | 1'084,680 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Pulpa de cacao | 3,400 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Pulpa de café | 3,214 | - | - | 15 | - | 85 | Libre de costo |
Pulpa de henequén | 6,941 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Rastrojo de maíz | 23'468,019 | - | 20 | - | 10 | 70 | 150,000 |
Salvado de avena | 14,599 | - | 20 | - | - | 90 | Libre de costo |
Salvado de trigo | 747,445 | - | 100 | - | - | - | 120,000 |
Tubérculo de remolacha forrajera | 5,355 | - | 100 | - | - | - | |
Tubérculo de yuca | 395 | - | 100 | - | - | - | 408,000 |
Vástago de plátano | 1,028 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
SUBPRODUCTOS PECUARIOS | |||||||
Harina mixta de bovino (sangre-huesos) | 5,915 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
Harina mixta de equino (sangre-huesos) | 2,033 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
Harina mixta de porcino (sangre-huesos) | 855 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
SUBPRODUCTOS PESQUEROS | |||||||
Cabeza de camarón 5 | 7,984 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
Fauna de acompañamiento del camarón 5 | 926,000 | - | 10 | - | - | 90 | Libre de costo |
Harina de pescado | 130,000 | - | 100 | - | - | - | 1'080,000 |
FERTILIZANTES 3 | |||||||
Orgánicos | |||||||
Vacaza | 9'928,000 | - | - | 100 | - | - | Libre de costo |
Cerdaza | - | 15 | 85 | - | - | ||
Pollinaza | 376,760 | - | 25 | 75 | - | - | |
Gallinaza | 514,290 | - | 25 | 75 | - | - | |
QUIMICOS 4 | |||||||
Sulfato de Amonio (NH4)2SO4 | 1'161,000 | 2 | - | 98 | - | - | 135,505 |
Nitrato de Amonio NH4NO3 | 137,000 | 2 | - | 98 | - | - | 193,512 |
Urea NH2-CO-NH2 | 1'226,000 | 2 | - | 98 | - | - | 239,512 |
Superfosfato Simple Ca(H2PO4)2 | 197,000 | 2 | - | 98 | - | - | 131,505 |
Superfosfato Triple Ca(H2PO4)2 | 221,000 | 2 | - | 98 | - | - | 228,512 |
Fosfato diamónico (NH4)2HPO4 | 407,000 | 2 | - | 98 | - | - | 517,512 |
Nitrógeno-Fósforo-Potasio N-P-K | 136,048 | 2 | - | 98 | - | - | 428,512 |
ADITIVOS ALIMENTICIOS 3 | |||||||
Aminoácidos | |||||||
Lisina | - | 100 | - | - | - | 9'480,000 | |
Metionina | - | 100 | - | - | - | 9'480,000 | |
Vitaminas | |||||||
A soluble | - | 100 | - | - | - | 118'300,000 | |
E soluble | - | 100 | - | - | - | 65'900,000 | |
D3 soluble | - | 100 | - | - | - | 46'900,000 | |
B1 soluble | - | 100 | - | - | - | 136'500,000 | |
B2 riboflavina | - | 100 | - | - | - | 185'000,000 | |
B6 piridoxina | - | 100 | - | - | - | 150'500,000 | |
B12 1 % | - | 100 | - | - | - | 142'600,000 | |
Hetracen 500 | - | 100 | - | - | - | 37'500,000 | |
Hetracen 98% | - | 100 | - | - | - | 73'400,400 | |
Biotina 2% | - | 100 | - | - | - | 316'000,000 | |
Acido fólico | - | 100 | - | - | - | 382'600,000 | |
Acido Nicotínico | - | 100 | - | - | - | 21'625,000 | |
Pigmentos | |||||||
Cromofil oro (Asthaxantinas) | 100 | - | - | - | 10'800,000 | ||
Bio red (Asthaxantinas) | 100 | - | - | - | 7'500,000 |
1 S.A.R.H. 1980
2 Valores calculados por el grupo de trabajo con base en la información brindada por la Dra. Rosa Ma. Flores Zavala. Subdirección de Estadística Agrícola, S.A.R.H. México
3 Encuesta directa a productores
4 FERTIMEX
5 Grande y Arias 1986. Precios enero de 1988 tasa de cambio $2,400,000 por dólar americano
TABLA 18. Composición porcentual promedio de los principales desechos agropecuarios.
DESECHOS AGRICOLAS | HUMEDAD % | PROTEINA % | GRASAS % | FIBRA CRUDA % | CENIZAS % |
---|---|---|---|---|---|
Bagazo de caña de azúcar | 44.6 | 1.14 | 0.52 | 27.85 | 2.95 |
Bagazo de maguey aguamielero | 7.63 | 4.74 | 5.57 | 27.82 | 9.71 |
Bagazo de piña | 58.66 | 8.86 | 1.63 | 27.82 | 3.92 |
Bagazo de destilería de uva | 18.45 | 36.48 | 1.39 | 33.87 | 8.71 |
Bagazo de uva | 65.39 | 2.63 | 5.32 | 9.05 | 3.10 |
Bagazo de cervecería | 57.23 | 4.26 | 1.36 | 5.63 | 1.75 |
Cáscara de cacao | 5.0 | 12.65 | 17.19 | 15.66 | 3.72 |
Cáscara de limón agrío | 79.2 | 1.4 | 0.99 | 4.5 | 1.6 |
Cáscara de naranja | 29.6 | 7.78 | 2.42 | 18.8 | 5.17 |
Cáscara de plátano | 91.3 | 1.0 | 0.71 | .99 | 1.7 |
Cascarilla de algodón | 9.37 | 5.92 | 1.16 | 59.21 | 2.5 |
Cascarilla de arroz | 10.9 | 14.3 | 17.1 | 6.4 | 10.8 |
Cascarilla de grano de cacao | 5.48 | 13.82 | 12.83 | 7.61 | 6.33 |
Cascarilla de café | 10.0 | 24.85 | 0.56 | 62.04 | 1.45 |
Copra de coco | 4.7 | 2.6 | 15.4 | 1.89 | 0.76 |
Follaje de papa | 70.7 | 3.87 | 0.46 | 4.21 | 3.31 |
Forraje verde de avena forrajera | 30.8 | 1.73 | 2.56 | 23.56 | 3.04 |
Forraje de cebada forrajera | 10.0 | 3.15 | 0.93 | 40.81 | 14.52 |
Forraje de chícharo | 9.0 | 3.91 | 2.0 | 42.4 | 4.18 |
Forraje de maíz elotero | 82.63 | 2.91 | 0.69 | 5.62 | 2.95 |
Forraje verde de sorgo forrajero | 66.22 | 4.04 | 2.02 | 8.51 | 3.37 |
Forraje verde de yuca | 76.53 | 3.81 | 2.02 | 3.73 | 2.28 |
Forraje verde de ebo o veza | 9.40 | 23.18 | 1.03 | 11.89 | 2.85 |
Harina de alfalfa | 6.58 | 12.51 | 1.34 | 37.86 | 9.08 |
Harina de yuca | 8.1 | 2.96 | 1.4 | 18.79 | 2.79 |
Pulpa de café | 10.70 | 8.92 | 10.09 | 31.38 | 6.52 |
Pulpa de henequén | 10.90 | 4.04 | 1.71 | 22.20 | 14.25 |
Pulpa de yuca | 69.10 | 1.40 | 0.20 | 2.10 | 1.10 |
Rastrojo de maíz | 7.62 | 4.59 | 5.89 | 37.03 | 5.52 |
Salvado de maíz | 11.48 | 11.44 | 3.82 | 13.37 | 6.12 |
Tamo de café | 12.60 | 8.80 | 1.99 | 24.00 | 7.80 |
Tamo de henequén | 8.26 | 5.16 | 5.34 | 29.74 | 8.60 |
Tubérculo de yuca | 64.53 | 0.90 | 1.40 | 0.88 | 0.86 |
Cabeza de camarón | 1.29 | 4.32 | 0.09 | - | 2.38 |
Gallinaza | 16.3 | 17.40 | 0.54 | 13.80 | 15.9 |
Harina mixta de sangre y huesos de bovino | 8.3 | 87.4 | 0.55 | 0.12 | 3.16 |
Harina de pescado | 7.30 | 55.81 | 16.82 | 3.79 | 17.25 |
Pollinaza | 5.63 | 5.10 | 0.59 | 10.31 | 64.65 |
Vacaza | 57.20 | 4.26 | 1.36 | 5.63 | 1.94 |
FUENTE: SARH, 1980.
TABLA 19. Principales fábricas de alimento balanceado de la República Mexicana.
ESTADO | E M P R E S A S | CIUDAD |
---|---|---|
AGUASCALIENTES | Alimentos Industriales San Marcos, S. A. | Aguascalientes |
BAJA CALIFORNIA | Alimentos y Productos para Ganado lechero, S. A. | Tijuana |
Forrajera Muma, S. A. | Tijuana | |
Nutrimientos Mexicanos, S. A. | Mexicali | |
Purina del Noroeste, S. A. de C. V. * | Mexicali | |
COAHUILA | Anderson Clayton Co. S. A. | Francisco I. Madero |
Nutrimientos del Norte, S. A. | Ramos Arizpe | |
Purina, S. A. de C. V. * | Torreón | |
COLIMA | Alimentos Balanceados Ahumada, S. A. | Colima |
CHIHUAHUA | Albaprima, S. A. | Cd. Juárez |
Alimentos Balanceados de México, S. A. | Cd. Delicias | |
Alimentos Concentrados de Chihuahua, S. A. | Chihuahua | |
Alimentos Concentrados de Delicias, S. A. | Cd. Delicias | |
Anderson Clayton Co. S. A. | Chihuahua | |
DISTRITO FEDERAL | Alimentos Sahnos, S. A. | México, D. F. |
Compañia Nestlé, S. A. | México, D. F. | |
Comercial Forrajera, S. A. | México, D. F. | |
Distribuidora Industrial Pecuaria | México, D. F. | |
Extractos y Maltas, S. A. | México, D. F. | |
Fábrica y laboratorio de Alimentos para la | ||
Ganadería y Avicultura, S. A. | ||
Forrajes Arévalo, S. A. | México, D. F. | |
Industria Alimenticia Ganadera y Avícola, S. A. | México, D. F. | |
La Hacienda, S. A. de C. V. | ||
Malta, S. A. | México, D. F. | |
Mutualidad de Porcicultores Asociados, S. A. de C.V. | México, D. F. | |
DURANGO | Asociación de Elaboración de Concentrados | |
Agropecuarios, A. C. | Gómez Palacio | |
Alimentos El Trasgo, S. A. | Gómez Palacio | |
Alimentos Laguna, S. A. | Gómez Palacio | |
Alimentos Nutritivos para Aves y Ganado de Lerdo, A.C. | Lerdo | |
GUANAJUATO | Alfalfas Concentradas, S. A. | Celaya |
Alimentos Balanceados de Pénjamo, S. A. | Pénjamo | |
Anderson Clayton, S. A. | Celaya | |
Purina, S. A. de C. V. | Salamanca | |
Alta Conversión, S. A. | León | |
GUERRERO | Alimentos Bahena de Guerrero, S. A. | Cd. Altamirano |
HIDALGO | Mutualidad de Porcicultores de Tlaxcoapan, S. A. | Tlaxcoapan |
JALISCO | Abastecedora de Forrajes, S. A. | Guadalajara |
Aceitera La Junta, S. A. | Guadalajara | |
Alimentos Balanceados de México. S. A. | Ciudad Guzmán | |
Alimentos Balanceados de México, S. A. | Autlán | |
Alimentos Balanceados de México, S. A. | Ahuacatlán | |
Alimentos Balanceados de México, S. A. * | Guadalajara | |
Alimentos Balanceados la Ciénega, S. A. | La Barca | |
Alimentos Balanceados Super, S. A. | Guadalajara | |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Lagos de Moreno | |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Guadalajara | |
Avicultora Forrajera Macias, S. A. | Guadalajara | |
Avicultora Forrajera Macias, S. A. | Guadalajara | |
Forrajes Lagos, S. A. | Lagos de Moreno | |
Forrajera Tlaquepaque, S. A. | Tlaquepaque | |
Industrias Melder, S. A. | Guadalajara | |
La Hacienda, S. A. de C. V. | Guadalajara | |
Nutrimientos de Occidente, S. A. | Guadalajara | |
Nutrimientos de Occidente, S. A. | Guadalajara | |
Nutrimientos Fortuna, S. A. | Guadalajara | |
Purina, S. A. de C. V. * | Guadalajara | |
MEXICO | Aceites Industriales el Zapote. S. A. | Tlalnepantla |
Avícola García del Río, S. A. | Tlalnepantla | |
Alimentación y Manejo de Aves, S. A. | Amecameca | |
Alimentos Balanceados de México, S. A. | Texcoco | |
Alimentos Balanceados el Gigante, S. A. | Toluca | |
Alimentos Industriales, S. A. | Xaloxtoc | |
Anderson Clayton & Co. S. A. | San Juan Ixhuas tepec | |
Nutrimientos Blanco, S. A. | Tlalnepantla | |
Nutrimientos Pecuarios Especializados, S. A. | Los Reyes, La Paz | |
Productores Agropecuarios Tepexpan, S. A. | Tepexpan, S. A. | |
Purina, S. A. de C. V. * | Cuautitlán | |
MICHOACAN | Forrajes La Piedad, S. A. | La Piedad |
Porcicultores Unidos, S. A. de C. V. | La Piedad | |
Sociedad de Producción “El Arroyo de los Llanos” | Charo | |
MORELOS | Nutrimientos de Cuernavaca, S. A. | Cuernavaca |
NUEVO LEON | Alimentos Texo, S. A. | San Rafael Guadalupe |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Monterrey | |
Avícola Apodaca, S. A. | Monterrey | |
Industrias Conasupo, S. A. de C. V. | Monterrey | |
La Hacienda, S. A. de C. V. | Monterrey | |
Malta, S. A. de C. V. | Monterrey | |
Purina, S. A. de C. V. | Monterrey | |
OAXACA | Alimentos Pecuarios de Antequera, S. A. | Oaxaca |
PUEBLA | Alimentos Balanceados La Fortuna, S. A. | Puebla |
Alimentos y Premezclas, S. A. | Puebla | |
Purina, S. A. de C. V. * | Tehuacán | |
Romero Hnos., S. A. | Tehuacán | |
QUERETARO | Unión de Avicultores de Querétaro, S. A. | Querétaro |
Phillips de Querétaro, S. A. | Querétaro | |
Purina, S. A. de C. V. * | Querétaro | |
SAN LUIS POTOSI | Corporación Agroindustrial, S. A. | San Luis Potosí |
SINALOA | Nutrimentos Pecuarios del Pacífico, S. A. de C. V. * | Culiacán |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Culiacán | |
SONORA | Mezquital del Oro, S. A. | Hermosillo |
Purina del Pacífico, S. A. de C. V. * | Cd. Obregón | |
TAMAULIPAS | Alimentos Balanceados, de México, S. A. * | Matamoros |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Rio Bravo | |
TLAXCALA | Alimentos Balanceados de México, S. A. | Tlaxcala |
Anderson Clayton & Co. S. A. | Panzacola | |
La Hacienda, S. A. de c. V. | Apizaco | |
VERACRUZ | Alimentos Pecuarios del Sureste, S. A. | Córdoba |
Nutrimentos del Istmo, S. A. | Coatzacoalcos | |
Purina, S. A. de C. V. * | Chinameca | |
YUCATAN | Alimentos Balanceados de México, S. A. * | Mérida |
Asociación de Sociedades Locales de Crédito Ejidal Porcícola, R. I. del Edo. de Yucatán | Mérida | |
Guy Puerto y Copropietarios | Mérida | |
Nutrimentos del Sureste, S. A. | Mérida | |
Molino El Emporio, S. A. | Umán | |
Molinos Sanjor, S. A. | Umán | |
Proveedora de Alimentos Avepecuarios, S. A. | Mérida | |
Alma Rosa Pérez-Proveedora de Oriente | Mérida |
* Incluyen en su línea de producción alimentos para peces y crustáceos.
FUENTE: Lozano y Martínez, 1987.
TABLA 20. Manufactureras de alimentos balanceados y sus líneas de producción.
NOMBRE DE LA EMPRESA Y DIRECCION | INICIO DE OPERACIONES | REGIMEN DE PROPIEDAD | LINEAS DE PRODUCCION | PRODUCCION ANUAL (In). | PORCENTAJE DE PRODUCCION | PRINCIPALES INSUMOS UTILIZADOS | INSUMOS IMPORTADOS | PROCEDENCIA DE IMPORTACIONES | CAPACIDAD INSTALADA (In/año) | PLANTAS |
BOVILAC, S. A. DE C. V. Jilipan l, esq. Alemania Popo Park, Estado de México. | VI-83 | Privada | Aves | 2,160 | 15 | H. soya | Vitamina | México | ||
Puercos | 2,160 | 15 | H. girasol | Hormonas | ||||||
Trucha | G. sorgo | A. salina | E.U. | 54720 | ||||||
Tilapia-carpa-bagre | H. carne | quiste | ||||||||
H. soya | Edo.de Mex. | |||||||||
Langostino | H. alfalfa | H. girasol | ||||||||
Camarón | 8,640 | 60 | H. pescado | |||||||
Lagartos | Gluten de maíz | |||||||||
Tortuga | Salvado y aceite de trigo | |||||||||
Peces de ornato | Roca fosfórica | |||||||||
Bovinos | 1,440 | 10 | Vitaminas | |||||||
Mascotas | ||||||||||
PURINA, S. A. DE C. V. Ave. Constituyentes No. 956 Col. Lomas Altas, México, D.F. | 1–57 | Privada | Bovinos | 102,000 | 17 | Cereales pastas | Grano | 1'000 | Cuautitlán | |
Porcinos | 270,000 | 45 | Oleaginosas | Vitaminas | Querétaro | |||||
Aves | 192,000 | 32 | Harinas de origen animal | Harinas de origen animal | E.U. | Monterrey Salamanca | ||||
Peces y | 12,000 | 2 | H.de alfalfa, | Mexicali | ||||||
Crustáceos | aceite vegetal | |||||||||
Mascotas | 12,000 | 2 | H.de pescado | Guadalajara | ||||||
Otros | 12,000 | 2 | Grasa animal | Torreón, Tehuacán, Obregón, Chinameca | ||||||
ALIMENTOS BALANCEADOS DE MEXICO, S. A. DE C. V. Prolongación Damian Carmona No. 1804, Col. Santiago, S. L. P. | IX-1969 | Gobierno Federal | Cerdos | 346,321.28 | 58.7 | Sorgo | Metiomina | Francia | Autlán (Jal) | |
Bovinos | 89,087.75 | 15.1 | Pasta de soya | Sorgo | E.U. | 1'544,822 | Chihuahua | |||
Aves engorda | 101,477.44 | 17.2 | P. de girasol | Acroleina | E. U. | Guadalajara | ||||
Aves postura | 40,708.97 | 6.9 | Harina de Pescado | Piridina | E. U. | Irapuato | ||||
Matamoros | ||||||||||
Otros | 12,389.68 | 2.1 | H. de alfalfa | Mérida, Yuc. | ||||||
Roca fosfórica | Valle de Méx. | |||||||||
Carbonato de | ||||||||||
Calcio | ||||||||||
Melaza | ||||||||||
ALIMENTOS EL PEDREGAL, S. A. Kilómetro 4205, Carretera Toluca-Texcatitlán, Texcatitlán, Edo. de México | V-1987 | Privado | Cerdos | 30 | 20 | Pasta de soya | Vitaminas | E. U. | Texcatitlán | |
Trucha | 120 | 80 | Harina de carne | Minerales | E. U. | |||||
Harina de pescado | ||||||||||
Harina de alfalfa | ||||||||||
ALIMENTOS BALANCEADOS EL GIGANTE, S. A. Rio Papaloapan No. 1271 Toluca | X-1981 | Privado | Aves | 1,619 | 29.03 | H. de alfalfa | Ninguno | 70,080 | Toluca | |
H.de pescado | ||||||||||
Bovinos | 891 | 13.76 | P. de cártamo | |||||||
Porcinos | 3,752 | 57.97 | P. soya | |||||||
Melaza, paste | ||||||||||
Trucha | 200 | 3.09 | Girasol | |||||||
Conejo | 10 | 0.15 | Roca fosfórica | |||||||
NUTRIMIENTOS PECUARIOS DEL PACIFICO, S. A. DE C. V. Carretera a Culiacancito Km. 2 | V-1981 | Privada | Aves | 10.09 | 36.3 | H.de pescado | Lisina | E. U. | 302,400 | Culiacán |
Cerdos | 9 | 32.4 | Harinolina | Metiomina | E. U. | |||||
Bovinos | 7 | 25.2 | Melaza | Furazolidona | E. U. | |||||
Caballos | 0.25 | 0.9 | Metiomina | Avatec | E. U. | |||||
Camarón | 1.44 | 5.2 | P. de soya | Lubri-pel | E. U. | |||||
Pulido de arroz | ||||||||||
Sorgo | ||||||||||
Trigo | ||||||||||
Urea |
FUENTE: ENCUESTA DIRECTA A PRODUCTORES.
TABLA 21. Disponibilidad de esquilmos y subproductos pecuarios y pesqueros por regiones económicas. (1985)
REGIONES Y ENTIDADES QUE COMPRENDEN | PRODUCTO PRIMARIO | RELACION ESQUILMO PRODUCTO | CONTENIDO MATERIA SECA | ESQUILMOS Y SUBPRODUCTOS | TEMPORADA DE PRODUCCION | PRODUCCION TON/AÑO | |
NOMBRE | PRODUCCION TON/AÑO | ||||||
(%) | (%) | ||||||
NOROESTE | |||||||
Baja California | Ajonjolí | 40,723 | 5.754 | 0.917 | Paja | Abr-Sep | 214,871 |
Baja California Sur | Algodón | 139,575 | 0.21 | 0.895 | Cascarilla | Abr-Sep | 26,233 |
Sep-Mar | |||||||
Sonora | 2.681 | 0.92 | Paja | Abr-Sep | 344,264 | ||
Sinaloa | Arroz | 462,839 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | Abr-Sep | 83,279 |
Nayarit | 2.397 | 0.89 | Paja | Abr-Sep | 87,388 | ||
Cacahuate | 15,228 | 3.521 | 0.894 | Paja | Abr-Sep | 47,934 | |
Cártamo | 77,703 | 2.721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 194,515 | |
Garbanzo | 56,739 | 3.071 | 0.91 | Paja | 158,563 | ||
Caña de azúcar | 5'047,259 | 0.12 | 0.259 | Pta.caña | 156,869 | ||
Sangre bovinos | 8,416* | 8,416 | |||||
Sangre porcinos | 12,654* | 12,654 | |||||
Gallinaza | 200,237 | 200,237 | |||||
Cabeza-camarón | 4,176 | 4,176 | |||||
NORTE | |||||||
Chihuahua | |||||||
Coahuila | Algodón | 152,053 | 0.21 | 0.895 | Cascarilla | Abr-Sep | 28,578 |
San Luis Potosí | 2.681 | 0.92 | Paja | Abr-Sep | 375,042 | ||
Durango | Avena | 103,877 | 3.521 | 0.921 | Paja | 336,857 | |
Zacatecas | 0.1142 | 0.928 | Salvado | 11,009 | |||
Cacahuate | 20,312 | 3.521 | 0.894 | Paja | 63,938 | ||
Sangre bovino | 10,781 * | 10,781 | |||||
Gallinaza | 58,728 | 58,728 | |||||
NORESTE | |||||||
Tamaulipas | Cártamo | 35,100 | 2.721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 87,866 |
Nuevo León | Girasol | 12,595 | 3.811 | 0.935 | Paja | Abr-Sep | 44,880 |
Gallinaza | 61,522 | 61,522 | |||||
Cabeza camarón | 1,137 | 1,137 | |||||
GOLFO DE MEXICO | |||||||
Veracruz | Arroz | 140,774 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | Abr-Sep | 25,330 |
Tabasco | 2.397 | 0.89 | Paja | Abr-Sep | 300,317 | ||
Cacao | 34,043 | 0.01 | 0.877 | Cascarilla | 299 | ||
0.14 | 0.933 | Pulpa | 4,447 | ||||
Caña de azúcar | 13,860.026 | 0.12 | 0.259 | Punta | 430,770 | ||
1.0 | 0.772 | Melaza | 10,699,940 | ||||
Café | 77,959 | 0.14 | 0.224 | Pulpa | 10,183 | ||
Plátano | 466,096 | 0.001 | 0.75 | Vástago | 350 | ||
Sangre bovinos | 26,192* | 26,192 | |||||
Sangre porcinos | 10,373* | 10,373 | |||||
CENTRO OCCIDENTE | |||||||
Jalisco | Limón agrio | 488,743 | 0.49 | 0.749 | Bagazo | 179,374 | |
Aguascalientes | Cártamo * | 21,643 | 2,721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 54,179 |
Guanajuato | Cebada | 58,622 | 1.14 | 0.894 | Paja | Sep-Mar | 59,745 |
Colima | Garbanzo | 17,962 | 3.071 | 0.91 | Paja | 49,442 | |
Michoacán | Garbanzo | ||||||
Forrajero | 21,637 | 3.071 | 0.907 | Paja | 60,268 | ||
Lenteja | 5,036 | 0.7 | 0.907 | Paja | 3,197 | ||
Caña de azúcar* | 1'490,270 | 0.12 | 0.259 | Punta | 46,318 | ||
Sangre bovinos | 24,225* | 24,225 | |||||
Sangre porcinos | 47,695 | 47,695 | |||||
Gallinaza | 180,436 | 180,436 | |||||
CENTRO SUR | |||||||
Querétaro | Avena | 25,328 | 3.521 | 0.921 | Paja | 82,135 | |
Hidalgo | 0.1142 | 0.928 | Salvado | 2,684 | |||
México | Cacahuate | 21,833 | 0.001 | 0.947 | Cáscara | 21 | |
Distrito Federal | Cebada | 364,161 | 1.14 | 0.894 | Paja | Abr-Sep | 371,138 |
Morelos | Frijol ejotero | 21,518 | 2.57 | 0.818 | Paja | 45,236 | |
Tlaxcala | Haba | 75,699 | 2.61 | 0.915 | Paja | 180,781 | |
Puebla | Caña de azúcar | 1'624,623 | 0.12 | 0.259 | Punta | 50,493 | |
Sangre bovinos | 5,523* | 5,523 | |||||
Sangre porcinos | 17,171* | 17,171 | |||||
Gallinaza | 158,310 | 158,310 | |||||
PACIFICO SUR | |||||||
Oaxaca | Limón agrio | 237,618 | 0.49 | 0.749 | Bagazo | 87,208 | |
Guerrero | Cacao | 16,939 | 0.01 | 0.877 | Cascarilla | 149 | |
Chiapas | 0.14 | 0.933 | Pulpa | 2,213 | |||
Ajonjolí | 11,197 | 5.754 | 0.917 | Paja | Abr-Sep | 59,080 | |
Cacahuate | 22,680 | 3.521 | 0.984 | Paja | 78,579 | ||
Café | 169,074 | 0.14 | 0.224 | Pulpa | 5,302 | ||
Caña de azúcar | 2'829,224 | 0.12 | 0.259 | Punta | 87,932 | ||
Sangre bovino | 14,186* | 14,186 | |||||
Sangre porcino | 9,900* | 9,900 | |||||
PENINSULA-YUCATAN | |||||||
Campeche | Arroz | 74,986 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | 13,492 | |
Yucatán | Henequén | 50,031 | 0.4 | 0.25 | Pulpa | Abr-Sep | 5,003 |
Quintana Roo | Cabeza camarón | 1,843 | 0.35 | 0.3125 | 1,843 |
FUENTE: S.A.R.H. 1987a;
S.A.R.H. 1987c.
S.A.R.H. 1980
Flores R. Ma., 1987.
Fig. 1 República Mexicana : Ubicación geografica y division politica FUENTE: Bassols B. Angel (1972) Geografía economica de México
Fig.2 República Mexicana: Climas. FUENTE: Garcia, M.E y RZ. Vidal (1979)
Fig. 3 República Mexicana: Vegetación. FUENTE: Garcia M.E.y RZ. Vidol (1979)
Fig. 4 Principoles Pasquerias FUENTE: Secretaria de Pesca 1986
No. | Regiones | Entidades Federativas | Principoles Especies | Producción (Tons) X | Participacion en el Total Nacional % de X |
I | Pacifico Norte | Baja California | Almejón | 1,122 | 100.0 |
Baja California S. | Anchaveta | 147,087 | 100.0 | ||
Sonora | Erizo | 2,777 | 100.0 | ||
Sinaloa | Sargazo | 31,380 | 100.0 | ||
Atun | 84,953 | 99.3 | |||
Barrilete | 7,010 | 93.7 | |||
Sardina | 372,261 | 99.1 | |||
Almeja | 7,481 | 79.8 | |||
Camarón | 39,189 | 52.5 | |||
Cazón | 5,785 | 46.8 | |||
Tiburón | 5,244 | 27.7 | |||
II | Pacifico Centro Sur | Nayarit | Mojarra tilapia | 21,850 | 40.65 |
Colima | Mojarra de mar | 3,964 | 29.9 | ||
Jalisco | Camarón | 10,102 | 13.3 | ||
Michoacan | Tiburón | 6,401 | 33.6 | ||
Guerrero | Langostino | 746 | 22.1 | ||
Oaxaca | Carpa | 4,596 | 27.7 | ||
Chiapas | Mosco | 288 | 55.3 | ||
Tortuga | 672 | 39.9 | |||
Guachinango | 1,917 | 31.2 | |||
Lisa | 2,044 | 18.1 | |||
III | Golfo de Mexico N. | Tamaulipas | Ostión | 21,455 | 50.2 |
Veracruz | Camarón | 9,587 | 12.8 | ||
Mojarra tilapla | 20,691 | 38.4 | |||
Jaiba | 5,294 | 76.9 | |||
Tiburón | 3,052 | 16.0 | |||
Sierra | 2,470 | 25.6 | |||
Cazón | 3,632 | 29.4 | |||
Lisa | 3,518 | 36.5 | |||
IV | Golfo de Mexco | Tabasco | Ostión | 17,926 | 42.0 |
Caribe | Campeche | Camarón | 15,720 | 21.0 | |
Yucatán | Mero | 8,896 | 95.4 | ||
Quintana Roo | Pulpo | 6,271 | 94.1 | ||
Mojarra | 5,206 | 39.2 | |||
Sierra | 6,438 | 66.9 | |||
Tortuga | 991 | 58.9 | |||
Langostino | 702 | 38.4 | |||
Caracol | 2,645 | 46.4 | |||
Centro | Aguascalientes | Mojarra tilapia | 2,740 | 1.0 | |
Coahuila | Carpa | 11,181 | 67.5 | ||
Chihuahua | Bagre | 220 | 14.0 | ||
Durango | Lobino | 246 | 15.7 | ||
Guanajuato | Charal | 1,905 | 25.7 | ||
Hidalgo | Gusano de fango | 77 | 100.0 | ||
México | |||||
Morelos | Acocil | 781 | 100.0 | ||
Nuevo Leon | Masco | 232 | 44.6 | ||
Puebla | |||||
Queretaro | |||||
San Luis Potosi | |||||
Tlaxcala | |||||
Zacatecas |
Fig. 5 Centros Acuicolas FUENTE: Dirección General de Acuacultura. Secretaria de Pesca
Fig. 6 Unidades de Producción FUENTE: Direccion General de Acuacultura Secretaria de pesca
Fig. 7 PRINCIPALES CARRETERAS Y AEROPUERTOS DE MEXICO FUENTE: Mapa Turistico de Corroteras, S.C.T.
Fig. 8 República Mexicana: Principales vías ferreas. Fuente: Ferrocarriles Nacionales de México
Fig.9 República Mexicana Principales puertos. Fuente. Sanchez, M.A. 1972. Síntesis geografica de Mexico, Ed. Trillas, p. 185.
Fig. 10 Areas de produccion de Maiz FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 11 Areas de produccion de Frijol FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 12 Areas de produccion de Caña de Azucar FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidralicos (1987 a)
Fig. 13 Areas de produccion de Sorgo FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 14 Areas de Produccion de Trigo FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 15 Areas de produccion de Arroz Palay FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 16 Areas de produccion de Cartamo y Girasol FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 17 Areas de produccion de Soya FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 18 Areas de produccion de Ajonjoli FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 19 Areas de produccion de Copra FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 20 Areas de produccion de Cafe FUENTE: Secretaria de Agricultur y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 21 Areas de produccion de Jitomate FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)
Fig. 22 Areas de produccion de Semilla de Algodon y Algodon, FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987a)
Fig. 23 Areas de produccion de Platano FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987a)
Fig. 24 Produccion Pecuario por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a
Fig. 25 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a
Fig. 26 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a
Fig. 27 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a
Fig. 28 Distribucion de principales subproductos y esquilmos por region. FUENTE: Determinado por el equipo de trabajo
Fig. 29 Industria Manufacturera de Productos Pesqueros FUENTE: Dra. Polanco J.E. com. pers.
Fig. 30 Industria Manufacturera de Alimentos de consumo Humano FUENTE: Nueva Geografia Universal (1981)
Fig. 31 Industria Manufacturera de Alimento balanceado y Fertilizantes FUENTE: Nueva Geografia Universal (1981)
Fig. 32 Produccion de alimento balanceado para animales Periodo. 1980 – 1986. FUENTE: Asociacion nacional de fabricantes de alimentos pecuarios balanceados, lozono y martinez 1987