TABLA 13. ANALISIS PROXIMAL DE LOS ALIMENTOS BALANCEADOS PARA ANIMALES
| PRODUCTO | PROTEINA % | GRASA % | FIBRA % | HUMEDAD % | CENIZA % | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Trucha cría | 42 – 50 | 4 – 12 | 4 – 9 | 11 – 12 | 4.5–12 | |
| engorda | 34 – 42 | 2 – 10 | 3 – 8 | 12 | 9.0–12 | |
| reproductor | 34 – 45 | 2 – 10 | 5 – 6 | 12 | 10.0–12 | |
| Carpa-Tilapia-Bagre | ||||||
| cría | 30 | 4 | 6 | 12 | 12 | |
| engorda | 25 | 2 | 8 | 12 | 12 | |
| reproductor | 30 | 2 | 6 | 12 | 12 | |
| Tilapia cría | 37 | 3 | 5 | 12 | 10 | |
| engorda | 26 | 3.7 | 5 | 12 | 7 | |
| Bagre cría | 35 – 36 | 4 – 5 | 5 – 8 | |||
| engorda | 32 – 35 | 3.5–5 | 5 – 7 | |||
| reproductor | 38 | 5 | 8 | |||
| Camarón cría | 40 | 5 | 3 | 12 | 8.0 | |
| engorda | 35 | 5 | 3 | 12 | 7.5 | |
| Langostino Cría | 35 – 40 | 5 – 6 | 3 – 4 | 12 | 8.0 | |
| engorda | 30 – 35 | 5 | 3 – 5 | 12 | 7.5 | |
| Bovinos becerro crecimiento | 16 | 2 | 8.5 | 12 | 7.0 | |
| engorda | 14 | 1.5–2 | 10–14 | 12 | 8–12 | |
| ganado lechero | 16 | 2 | 12 | 12 | 7–11 | |
| Cerdos iniciación | 17 – 20 | 2.5–3 | 3.5–4.5 | 12 | 6–6.5 | |
| desarrollo | 17 – 15 | 2 | 5–6 | 12 | 6–7 | |
| engorda | 12 | 2 | 5.5–6 | 12 | 6–7 | |
| concentrado engorda | 36 | 2 | 9 | 12 | 18 | |
| reproductores | 13 – 15 | 2 | 6–7 | 12 | 6–7 | |
| Concentrado reproductores | 32 | 2 | 9 | 12 | 18 | |
| reproductora lactante | 14 | 2.5 | 5 | 12 | 6.5 | |
| Conejos Balanceado | 16 – 18 | 2–3 | 10 – 12 | 12 | 7–8 | |
| reproductores | 18 | 2 | 16 | 12 | 6 | |
| Pollos iniciación | 20 | 2–3.5 | 5–6 | 12 | 6–7 | |
| desarrollo | 14 – 16 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
| engorda | 21 | 2 | 6 | 12 | 6 | |
| finalizador | 19 – 16 | 2 | 5–6 | 12 | 7 | |
| ponedora | 16 | 2.5 | 5.5 | 12 | 13 | |
| Codorniz iniciación | 28 | 2 | 6 | 12 | 7 | |
| reproductora | 24 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
| Guajolote crecimiento | 24 | 2 | 7 | 12 | 7 | |
| desarrollo | 18 | 2 | 6 | 12 | 7 | |
| reproductor | 18 | 2 | 7 | 12 | 9 | |
| Pato iniciador | 22 | 2 | 6 | 12 | 7 | |
FUENTE: ENCUESTA DIRECTA.
TABLA 14. Principales productos alimenticios y su composición bromatológica
| NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig.) | PARTE O PARTES APROVECHABLES | PROTEINAS (Gr) | GRASAS (Gr) | CARBOHIDRATOS (Gr) | |
| COMUN | CIENTIFICO | |||||
| CEREALES | ||||||
| Arroz | 15 | Grano | 7.4 | 1.0 | 78.8 | |
| Avena | Avena sativa | Grano | 10.8 | 3.1 | 73.8 | |
| Maíz | Zea mays | 10 | Grano | 8.3 | 4.8 | 69.6 |
| Trigo | Triticum vulgare | 14 | Grano | 10.6 | 2.6 | 73.4 |
| LEGUMINOSAS | ||||||
| Frijol | Phaseolus vulgaris | 11 | Semilla, fruto | 19.2 | 1.8 | 61.5 |
| Garbanzo | Cicer arietinum | Semilla | 20.4 | 6.2 | 61.0 | |
| Haba seca | Vicia faba | Semilla | 22.6 | 2.2 | 63.1 | |
| Lenteja | Semilla | 22.7 | 1.6 | 58.7 | ||
| OLEAGINOSAS | ||||||
| Ajonjolí | Sesamum indicum | 18 | Semilla | 14.9 | 52.2 | 21.1 |
| Cacahuate | Arachis hypogea | Fruto | 27.6 | 46.7 | 20.9 | |
| Girasol | Helianthus annus | 16 | Semilla | 25.4 | 51.3 | 13.6 |
| Nuez de Castilla | Parietaria spp. | Fruto | 13.7 | 67.2 | 13.2 | |
| Piñón | Pinus cembroides | Fruto | 15.3 | 61.3 | 16.8 | |
| Semilla de Calabaza | Cucurbita pepo | Semilla | 30.3 | 45.8 | 14.4 | |
| VERDURAS | ||||||
| Acelga | Beta vulgaris v. cicla | Hojas, tallos | 2.9 | 0.3 | 4.8 | |
| Aguacate | Persea americana | Fruto | 1.6 | 13.5 | 7.6 | |
| Ajo | Allium sativum | Bulbos | 3.5 | 0.3 | 36.2 | |
| Apio | Apium graveolens | Tallos | 0.8 | 0.2 | 4.2 | |
| Berro | Sium angostifolium | Hojas, tallos | 3.6 | 0.8 | 2.9 | |
| Betabel | Beta vulgaris | Raíz | 2.1 | 0.2 | 10.9 | |
| Calabacita | Cucurbita mexicana | Fruto, flores | 1.8 | 0.1 | 3.7 | |
| Cebolla blanca | Allium cepa | Bulbos | 1.5 | 0.2 | 9.0 | |
| Cilantro | Coriandrum satirum | Hojas, tallos | 2.6 | 0.3 | 4.7 | |
| Col | Brassica spp. | Toda | 2.3 | 0.1 | 5.4 | |
| Coliflor | Toda | 3.2 | 0.3 | 4.3 | ||
| Chayote | Sechium spp | Fruto | 1.0 | 0.1 | 6.4 | |
| Chícharo | Pisum satirum | Fruto | 9.0 | 0.3 | 25.5 | |
| Chile jalapeño | Capsicum spp | Fruto | 1.2 | 0.1 | 5.3 | |
| Chile serrano | Capsicum spp | Fruto | 2.3 | 0.4 | 7.2 | |
| Chile poblano | Capsicum spp | Fruto | 2.6 | 0.6 | 10.4 | |
| Ejote | Phaseolus vulgaris | Fruto | 2.0 | 0.4 | 3.5 | |
| Espinaca | Spinacia oleracea | Hojas, tallos | 2.9 | 0.4 | 1.7 | |
| Haba verde | Vicia faba | Fruto | 5.9 | 0.2 | 13.1 | |
| Jitomate | Licopersicum | 21 | ||||
| esculentum | Fruto | 0.6 | 0.1 | 2.4 | ||
| Lechuga | Lactuca satira | Toda | 1.3 | 0.1 | 4.1 | |
| Lechuga romana | Lactuca sp | Toda | 1.0 | 0.1 | 2.7 | |
| Nopales | Opuntia sp | Tallos | 1.7 | 0.3 | 5.6 | |
| Pepino | Cucumis satirus | Fruto | 0.9 | 0.2 | 2.4 | |
| Rábano chico | Raphanus sativus | Raíz | 1.5 | 0.1 | 1.5 | |
| Rábano largo | Raphanus sativus | Raíz | 1.1 | 0.3 | 4.3 | |
| Romeritos | Hojas y tallos | 3.6 | 0.2 | 4.9 | ||
| Tomate | Physalis philadelphica | Fruto | 1.0 | 0.7 | 4.5 | |
| Verdolagas | Portulaca oloracea | Hojas y tallos | 2.3 | 0.3 | 4.9 | |
| Zanahoria | Paucus carota | Raíz | 0.4 | 0.3 | 10.5 | |
| TUBERCULOS | ||||||
| Camote | Ipomea batatas | Tubérculo | 1.0 | 0.4 | 24.0 | |
| Papa | Solanum tuberosum | Tubérculo | 1.6 | 0.1 | 17.5 | |
| FRUTAS | ||||||
| Caña de Azúcar | Sacharum officinarum | 12 | Tallos | 0.5 | 0.5 | 17.2 |
| Capulín | Prunus capulli | Fruto | 1.5 | 0.0 | 16.8 | |
| Chabacano | Prunus armeniaca | Fruto | 0.6 | 0.3 | 11.0 | |
| Ciruela roja | Fruto | 0.8 | 0.4 | 11.8 | ||
| Coco (copras) | Cocos nucifera | 19 | Fruto agua | 3.8 | 33.2 | 4.8 |
| Durazno blanco | Prunus persica | Fruto | 1.2 | 0.2 | 14.0 | |
| Fresa | Fragaria mexicana | Fruto | 0.8 | 0.2 | 13.5 | |
| Guayaba | Psidium guayaba | Fruto | 1.0 | 0.4 | 13.5 | |
| Higo | Ficus carica | Fruto | 1.6 | 0.4 | 12.7 | |
| Jícama | Pachyrrhizus erosus | Raíz | 1.1 | 0.0 | 7.9 | |
| Limón | Citrus spp | Fruto | 1.0 | 0.2 | 9.2 | |
| Mango | Mangifera spp | Fruto | 0.9 | 0.1 | 11.7 | |
| Mamey | Fruto | 1.7 | 0.6 | 16.2 | ||
| Mandarina | Fruto | 1.0 | 0.0 | 11.2 | ||
| Manzana blanca | Pirus malus | Fruto | 0.3 | 0.5 | 16.5 | |
| Melón | Fruto | 0.6 | 0.1 | 6.3 | ||
| Naranja | Citrus spp | Fruto | 1.0 | 0.1 | 10.0 | |
| Papaya | Carica papaya | Fruto | 0.5 | 0.1 | 6.2 | |
| Pera | Pirus communis | Fruto | 0.5 | 0.2 | 15.9 | |
| Piña | Ananas comosus | Fruto | 0.6 | 0.1 | 8.4 | |
| Plátano | Musa paradisiaca | Fruto | 1.4 | 0.3 | 22.0 | |
| Sandía | Fruto | 0.4 | 0.2 | 3.6 | ||
| Toronja | Fruto | 0.8 | 0.4 | 11.1 | ||
| Tuna | Opuntia spp | Fruto | 0.3 | 0.1 | 10.1 | |
| Uva | Vitis vinífera | Fruto | 0.6 | 0.7 | 16.7 | |
| Zapote negro | Casimiroa sp | Fruto | 0.8 | 0.1 | 14.5 | |
| Zarzamora | Rubus strigosus | Fruto | 1.2 | 0.6 | 13.2 | |
| CARNES Y VISCERAS | ||||||
| Pollo | Carne y | 18.2 | 10.2 | 0.0 | ||
| Vísceras | ||||||
| Hígado de pollo | Todo | 20.5 | 7.0 | 1.6 | ||
| Carne de cerdo (maciza) | Carne | 17.5 | 13.2 | 0.0 | ||
| Carne de cerdo (costilla) | Carne | 13.1 | 23.7 | 0.0 | ||
| Carne de res (magra) | Carne | 21.4 | 2.4 | 0.0 | ||
| Menudencias | Todo | 6.9 | 13.5 | 0.0 | ||
| Jamón | Todo | 15.4 | 26.0 | 0.6 | ||
| Chorizo | Todo | 24.0 | 36.0 | 0.0 | ||
| Chicharrón | Todo | 57.1 | 39.0 | 0.0 | ||
| PESCADOS Y MARISCOS | ||||||
| Atún enlatado (198gr) | Tunus sp | Carne | 18.0 | 0.8 | 0.0 | |
| Carpa | Cyprinus sp | Carne | 16.0 | 3.1 | 0.0 | |
| Camarón crudo | Penaeus sp | Abdomen | 16.9 | 0.2 | 2.5 | |
| Charal (seco) | Chirostoma sp | Todo | 68.3 | 3.9 | 0.0 | |
| Mojarra | Diapterus sp | Carne | 19.2 | 2.7 | 0.0 | |
| Ostión | Crassostrea spp | Carne | 6.3 | 0.7 | 2.8 | |
| Bagre | Ictalurus spp | Carne | 17.6 | 16.8 | 1.5 | |
| Bonito | Euthynus sp | Carne | 23.5 | 4.2 | 0.0 | |
| Huauchinango | Lutjanus sp | Carne | 20.1 | 0.6 | 0.0 | |
| Robalo | Centropomus sp | Carne | 20.0 | 1.0 | 0.0 | |
| Sierra | Scomberomiorus sp | Carne | 19.4 | 3.4 | 1.1 | |
| Pulpo | Octopus sp | Carne | 12.6 | 0.3 | 0.0 | |
| Sardina enlatada (198g) | Sardinops sp | Todo | 20.6 | 24.4 | 0.6 | |
| Trucha | Salmo sp | Carne | 18.2 | 1.0 | 0.0 | |
| OTROS | ||||||
| Leche fresca | 3.5 | 3.4 | 3.5 | |||
| Leche en polvo | 33.7 | 1.5 | 47.2 | |||
| Leche evaporada | 8.1 | 6.7 | 12.2 | |||
| Queso chihuahua | 28.8 | 37.0 | 1.9 | |||
| Queso oaxaca | 25.7 | 22.0 | 3.0 | |||
| Huevo de gallina | 11.3 | 9.8 | 2.7 | |||
| Aceite comestible | 0.0 | 100.0 | 0.0 | |||
| Azúcar refinada | 0.0 | 0.0 | 99.1 | |||
| Piloncillo | 0.4 | 0.5 | 90.6 | |||
| Miel de abeja | 0.2 | 0.0 | 78.0 | |||
| BEBIDAS | ||||||
| Cerveza | 0.3 | 0.0 | 5.1 | |||
| Pulque | 0.4 | - | 1.1 | |||
| Refrescos (promedio) | 0.0 | 0.0 | 12.5 | |||
1 Hernández, et al, 1987.
TABLA 15. Productos agrícolas para consumo humano directo. (1985)
| NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig.) | SUPERFICIE COSECHADA (Has) 1 | PRODUCCION Tons/Año 1 | IMPORTACION Ton/Año 2 | SUMINISTRO NAC.TOTAL Ton/Año 1 | UTILIZACION NACIONAL 2 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| EXPORTACION Ton/Año | ALIMENTO HUMANO | INDUSTRIA MANUFACT. | FERTILIZANTE | DESECHO | C O S T O $/Ton | |||||||
| COMUN | CIENTIFICO | |||||||||||
| ALIMENTOS PRIMARIOS | ||||||||||||
| Cultivos | ||||||||||||
| Cereales | ||||||||||||
| * Arroz | Oriza sativa | 15 | 157,565 | 545,150 | 18,089 | 563,089 | 150 | 70% | 70% | 99,363 | ||
| Avena | Avena sativa | 357,716 | 2'901,485 | 2'901,485 | 80% | 10% | 5% | 5% | 32,044 | |||
| * Maíz amarillo | Zea mays | 10 | 6'417,151 | 11'721,468 | 3'572,200 | 15'293,446 | 222 | 80% | 20% | 91,050 | ||
| * Trigo | Triticum vulgare | 14 | 1'201,373 | 4'769,731 | 244,093 | 4'993,893 | 19,931 | 100% | 62,129 | |||
| * Cebada grano | Ordeum vulgare | 263,750 | 514,734 | 335 | 515,069 | 40% | 60% | 71,532 | ||||
| * Sorgo | 13 | 1'533,257 | 4'832,535 | 766,792 | 5'592,327 | 6,822 | 70% | 30% | 81,790 | |||
| Leguminosas | ||||||||||||
| Frijol | Phaseolus vulgaris | 11 | 1'820,395 | 1'084,830 | 178,944 | 1'263,774 | 100% | 270,888 | ||||
| Garbanzo | Cicer arietum | 134,218 | 132,472 | 132,472 | 100% | 52,765 | ||||||
| Haba seca | Vicia faba | 33,906 | 93,642 | 93,642 | 100% | 52,765 | ||||||
| Lenteja | Lens culinaris | 6,637 | 5,617 | 5,617 | 100% | 146,711 | ||||||
| * Oleaginosas | 619,683 | |||||||||||
| * Ajonjolí | Sesamun indicum | 18 | 102,033 | 58,792 | 29,800 | 33,135 | 20% | 70% | 10% | 277,370 | ||
| * Algodón | Gossypium hirsutum | 22 | 157,240 | 225,522 | 20,308 | 190,105 | 55,725 | 100% | 52,133 | |||
| Cacahuate | Arachis hypogea | 99,766 | 114,155 | 113,161 | 994 | 100% | 145,685 | |||||
| * Girasol | Helianthus annus I | 16 | 10,004 | 6,213 | 6,213 | 100% | 167,418 | |||||
| Nuez de Castilla | Parietaria sp. | 4,939 | 5,932 | 5,992 | 100% | 467,076 | ||||||
| Piñón | Pinus sembroides | 1,200 | 1,200 | 1,200 | 100% | 300,000 | ||||||
| * Cártamo | Carthamus tinctorius | 16 | 204,373 | 160,843 | 123,301 | 37,542 | 100% | 160,829 | ||||
| Semilla de | ||||||||||||
| calabaza | Cucurbita pepo | 130 | 95 | 95 | 100% | 229,400 | ||||||
| Soya | 17 | 380,502 | 708,724 | 1'064,902 | 1'773,626 | 65% | 35% | 163,579 | ||||
| * Cacao | Theobroma sp. | 74,087 | 47,025 | 4,808 | 49,947 | 1,886 | 100% | 300,422 | ||||
| * Coco (copra) | Cocos nucífera | 19 | 160,374 | 196,359 | 196,308.5 | 196,359 | 50.5 | 90% | 10% | 212,421 | ||
| Hortalizas | 590,754 | 90% | 10% | |||||||||
| Acelga | Beta vulgaris var.cicla | 74 | 614 | 614 | 90% | 10% | 30,216 | |||||
| Ajo | Allium sativum | 5,893 | 19,930 | 49,930 | 90% | 10% | 111,862 | |||||
| Apio | Apium graveolens | 113 | 2,027 | 2,027 | 100% | 30,395 | ||||||
| Betabel | Beta vulgaris | 95 | 1,532 | 1,532 | 95% | 5% | 35,266 | |||||
| Calabacita | Cucurbita mexicana | 14,456 | 139,899 | 139,899 | 85% | 15% | 49,438 | |||||
| Cebolla blanca | Allium cepa | 32,063 | 569,479 | 569,179 | 90% | 10% | 35,997 | |||||
| Cilantro | Coriandrum sativum | 1,545 | 17,764 | 17,764 | 100% | 26,701 | ||||||
| Col | Brassica sp | 3,798 | 109,346 | 109,346 | 95% | - | - | 5% | 20,112 | |||
| Coliflor | Brassica olerácea | 2,150 | 25,241 | 25,241 | 80% | - | - | 20% | 33,708 | |||
| Chayote | Sechium sp | 588 | 18,795 | 18,795 | 85% | - | - | 15% | 67,943 | |||
| Chícharo | Pisum satinum | 12,742 | 43,361 | 43,361 | 40% | 50% | - | 10% | 58,790 | |||
| * Chile | Capsicum sp | 63,489 | 535,541 | 535,541 | 15% | 80% | - | 5% | 226,520 | |||
| Ejote | Phaseolus vulgaris | 4,288 | 26,657 | 26,657 | 40% | 55% | - | 5% | 50,052 | |||
| Espinaca | Spinacia oleracea | 546 | 6,501 | 6,501 | 100% | - | - | - | 44,683 | |||
| Haba verde | Vicia faba | 33,906 | 93,642 | 93,642 | 80% | - | - | 21% | 59,118 | |||
| Huauzontle | 363 | 3,308 | 3,308 | 90% | - | - | 10% | 15,169 | ||||
| * Jitomate | Lycopersicum esculentum | 21 | 55,470 | 1'453,623 | 575 | 915,875 | 583,323 | 60% | 30% | - | 10% | 123,316 |
| Lechuga | Lactuca sp | 4,018 | 67,807 | 67,807 | 85% | - | - | 15% | 33,196 | |||
| Nopales | Opuntia sp | 4,398 | 93,299 | 93,229 | 100% | - | - | - | 26,390 | |||
| Pepino | Cucumis sativa | 14,014 | 231,034 | 231,034 | 20% | 65% | - | 15% | 54,982 | |||
| Rábano | Raphanus salivus | 841 | 13,559 | 13,559 | 80% | - | - | 20% | 41,708 | |||
| Romeritos | 60 | 560 | 560 | 100% | - | - | - | 30,000 | ||||
| Tomate | Physalis philadelphica | 15,232 | 177,522 | 177,522 | 60% | 35% | - | 5% | 47,217 | |||
| Zanahoria | Daucus carota | 4,493 | 107,550 | 107,550 | 95% | 3% | - | 2% | 36,554 | |||
| Tubérculos | ||||||||||||
| Camote | Ipomea batatas | 2,241 | 46,057 | 46,057 | 100% | - | - | - | 40,947 | |||
| Papa | Solanum tuberosum | 71,872 | 989,402 | 989,402 | 70% | 30% | - | - | 31,001 | |||
| * Yuca | Yuca sp | 106 | 1,064 | 1,064 | - | - | 100% | - | 150,325 | |||
| Frutas | ||||||||||||
| * Caña de azúcar | Saccharum afficinarum | 12 | 469,130 | 34'899,613 | 34'899,613 | 95% | - | 5% | 8,030 | |||
| Capulín | Prunus capulli | 1,309 | 5,672 | 5,672 | 5% | 85% | - | 10% | 56,925 | |||
| Chabacano | Prunus armeniaca | 623 | 3,524 | 3,524 | 15% | 85% | - | 5% | 76,899 | |||
| Ciruela | Prunus sp | 4,823 | 26,494 | 26,494 | 15% | 85% | - | 5% | 66,680 | |||
| Durazno | Prunus persica | 28,719 | 173,106 | 173,106 | 30% | 65% | - | 5% | 128,270 | |||
| * Fresa | Fragaria mexicana | 3,837 | 45,258 | 45,258 | 80% | - | - | 20% | 404,809 | |||
| Guayaba | Psidium guayaba | 7,307 | 60,365 | 60,365 | 35% | 62% | - | 3% | 49,852 | |||
| Higo | Ficus carica | 1,424 | 8,725 | 8,725 | 10% | 90% | - | - | - | |||
| Jícama | Pachyrrhizus erosus | 2,029 | 51,294 | 51,294 | 70% | - | - | 30% | 38,189 | |||
| * Cítricos | Citrus sp | 200,084 | 2'652,339 | 2'591,270 | 61,069 | 50% | 40% | - | 10% | 77,598 | ||
| Mango | Mangifera sp | 105,301 | 1'109,355 | 1'109,355 | 40% | 45% | - | 15% | 51,481 | |||
| Mamey | Lucuma mammosa | 1,945 | 20,393 | 20,393 | 95% | - | - | 5% | 92,670 | |||
| * Manzana | Pirus malus | 48,648 | 447,804 | 1,853 | 449,646 | 11 | 50% | 46% | - | 4% | 150,518 | |
| Melón | Cucumis dudaem | 26,056 | 331,789 | 331,789 | 95% | - | - | 5% | 47,496 | |||
| Papaya | Carica papaya | 20,617 | 659,524 | 659,524 | 60% | 35% | - | 5% | 27,931 | |||
| Pera | Pirus cominis | 5,767 | 54,067 | 54,067 | 35% | 65% | 63,668 | |||||
| Piña | Ananas comosus | 6,898 | 319,814 | 319,814 | 20% | 65% | 15% | 26,798 | ||||
| * Plátano | Musa paradisiaca | 23 | 71,637 | 1'472,774 | 1'771,135 | 101,639 | 95% | 5% | 25,634 | |||
| Sandía | 34,617 | 421,753 | 421,753 | 90% | 10% | 35,218 | ||||||
| Uva | Vitis vinífera | 6,704 | 592,750 | 592,750 | 10% | 83% | 7% | 56,521 | ||||
| * Aguacate | Persea americana | 63,439 | 448,104 | 443,199 | 4,905 | 90% | 10% | 178,728 | ||||
| Otros | ||||||||||||
| * Alfalfa verde | Medicago sativa | 257,820 | 13'906,399 | 13'906,399 | 100% | 8,671 | ||||||
| * Café | Porkia rico | 20 | 568,428 | 374,828 | 2.0 | 142,075 | 232,755 | 80% | 10% | 10% | 285,588 | |
1: S.A.R.H., 1987a y 1987c
2: S.A.R.H., 1987b.
NOTA: Cereales, granos y leguminosas están dadas en ton/peso seco. Hortalizas y frutas en peso fresco. Productos con precios controlados: maíz, frijol, trigo, arroz, sorgo, soya, ajonjolí, cártamo. Precios de noviembre de 1987. Tasa de cambio $1700 M.N. por dólar americano.
TABLA 16. Productos pecuarios, pesqueros y alimentos secundarios.
| NOMBRE DEL PRODUCTO | FUENTE (Fig) | 1 PRODUCCION Ton/Año | 2 IMPORTACION Ton/Año | SUMINISTRO NAC. TOTAL Ton/Año 1 | UTILIZACION NACIONAL 2 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| EXPORTACION Ton/Año | ALIMENTO HUMANO | INDUSTRIA MANUFACTUR. | FERTILIZANTE | DESECHO | COSTO $/Ton | ||||||
| COMUN | CIENTIFICO | ||||||||||
| PRODUCTOS PECUARIOS | |||||||||||
| Caballos | 61,000 | 7.5 | 61,008 | 100% | |||||||
| Ganado Vacuno | 24 | 665,000 | 320 | 524,994 | 140,326 | 100% | |||||
| Porcino | 25 | 500,000 | 2.2 | 500,002 | 100% | ||||||
| Ovino | 26 | 17,000 | 17,000 | 100% | |||||||
| Caprino | 26 | 20,000 | 52.3 | 20,052 | 100% | ||||||
| Aves de corral | 27 | 515,000 | 867 | 515,787 | 80 | 100% | |||||
| PRODUCTOS PESQUEROS 3 | |||||||||||
| Camarón | Penaeus spp | 4 | 74,599 | 44,099 | 30,500 | 100% | 24,000Kg | ||||
| Atún | Tunnus spp | 4 | 85,535 | 55 | 79,399 | 6,191 | 100% | 2,500 | |||
| Sardina | Sardinops spp | 4 | 157,756 | 157,656 | 100 | 100% | 1,200 | ||||
| Mojarra | Diapterus spp | 4 | 66,994 | 66,994 | 100% | 460Kg | |||||
| Ostión | Crassostrea spp | 4 | 42,667 | 42,667 | 100% | 3,000 | |||||
| (Decena) | |||||||||||
| ALIMENTOS SECUNDARIOS Y | |||||||||||
| SUBPRODUCTOS | |||||||||||
| Queso | 99,900 | 7,588 | 107,488 | 100% | 4,000 | ||||||
| Leche | 6'920,000 | 1,630 | 6'921,630 | 100% | 750 lt | ||||||
| Mantequilla | 25,000 | 2,893 | 27,882 | 11.2 | 100% | 2,500 | |||||
| Leche condensada y | |||||||||||
| evaporada | 153,900 | 178,255 | 223,133 | 22 | 100% | ||||||
| Huevo | 756,000 | 259 | 756,200 | 59 | 100% | 1'250,000 | |||||
| Miel | 60,000 | 18,358 | 41,642 | 100% | 5'000,000 | ||||||
TABLA 17. Producción y uso de subproductos, desechos, fertilizantes y aditivos alimenticios.
| SUBPRODUCTOS AGRICOLAS 1 | PRODUCCION PESO SECO Tn/año2 | USO COMUN (%) 2 | COSTO EN LA FUENTE DE PRODUCCION PESOS/Tn | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| EXPORTACION | ALIMENTACION | FERTILIZANTE | COMBUSTIBLE | DESECHO | |||
| Bagazo de limón agrío | 318,623 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Cáscara de cacahuate | 108 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Cascarilla de algodón | 46,204 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Cascarilla de arroz | 101,318 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Cascarilla de cacao | 396 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Copra de coco | 178,853 | - | - | - | 20 | 80 | |
| Follaje de remolacha forrajera | 6,897 | - | 40 | - | - | 60 | |
| Forraje de cebada forrajera | 36,589 | - | 100 | - | - | - | 180,000 |
| Forraje de chícharo | 29,485 | - | 100 | - | - | - | |
| Forraje de maíz elotero | 50 | - | 100 | - | - | - | 150,000 |
| Forraje verde de avena forrajera | 635,658 | - | 100 | - | - | - | 68,000 |
| Forraje verde de ebo | 21,254 | - | 100 | - | - | - | |
| Forraje verde de maíz forrajero | 804,531 | - | 100 | - | - | - | Libre de costo |
| Forraje verde de sorgo forrajero | 331,074 | - | 100 | - | - | - | |
| Forraje verde de trigo forrajero | 2,737 | - | 100 | - | - | - | |
| Forraje verde de Yuca | 278 | - | 100 | - | - | - | 380,000 |
| Harina de alfalfa | 1'238,097 | - | 100 | - | - | - | 76,894 |
| Harina de yuca | 927 | - | 100 | - | - | - | 420,000 |
| Heno de alfalfa | 1'201,928 | - | 100 | - | - | - | 400,000 |
| Heno de cebada forrajera | 105,146 | - | 100 | - | - | - | |
| Levadura de cervecería | |||||||
| Melaza de caña de azúcar | 26'942,501 | - | 100 | - | - | - | 200,00 |
| Olote de maíz | 2'860,976 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de ajonjolí | 135,377 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de algodón | 556,255 | - | 100 | - | - | 90 | 58,000 |
| Paja de arroz | 1'162,985 | - | 10 | - | - | 90 | 58,000 |
| Paja de avena | 114,184 | - | 10 | - | - | 90 | 180,000 |
| Paja de cacahuate | 358,530 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de cártamo | 133,178 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de cebada | 524,596 | - | 30 | - | - | 70 | 58,000 |
| Paja de frijol ejotero | 22 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de garbanzo | 326,125 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de garbanzo forrajero | 63,435 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de girasol | 11,618 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de haba | 223,631 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Paja de lenteja | 3,566 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Pasta de ajonjolí | 11,178 | - | 100 | - | - | - | |
| Pasta (Harinolina) de algodón | 114,090 | - | 100 | - | - | - | 315,000 |
| Pasta de cártamo | 88,592 | - | 100 | - | - | - | 125,000 |
| Pasta de coco | 77,669 | - | 100 | - | - | - | 68,000 |
| Pasta de girasol | 3,286 | - | 100 | - | - | - | 480,000 |
| Pasta de soya | 1'182,512 | - | 100 | - | - | - | 675,000 |
| Pasta de sorgo | 4'518,420 | - | 10 | - | - | 90 | Libre de costo |
| Penca de maguey | 2'309,773 | - | 10 | 10 | - | 80 | Libre de costo |
| Punta de caña de azúcar | 1'084,680 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Pulpa de cacao | 3,400 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Pulpa de café | 3,214 | - | - | 15 | - | 85 | Libre de costo |
| Pulpa de henequén | 6,941 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Rastrojo de maíz | 23'468,019 | - | 20 | - | 10 | 70 | 150,000 |
| Salvado de avena | 14,599 | - | 20 | - | - | 90 | Libre de costo |
| Salvado de trigo | 747,445 | - | 100 | - | - | - | 120,000 |
| Tubérculo de remolacha forrajera | 5,355 | - | 100 | - | - | - | |
| Tubérculo de yuca | 395 | - | 100 | - | - | - | 408,000 |
| Vástago de plátano | 1,028 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| SUBPRODUCTOS PECUARIOS | |||||||
| Harina mixta de bovino (sangre-huesos) | 5,915 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
| Harina mixta de equino (sangre-huesos) | 2,033 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
| Harina mixta de porcino (sangre-huesos) | 855 | - | 100 | - | - | - | 730,000 |
| SUBPRODUCTOS PESQUEROS | |||||||
| Cabeza de camarón 5 | 7,984 | - | - | - | - | 100 | Libre de costo |
| Fauna de acompañamiento del camarón 5 | 926,000 | - | 10 | - | - | 90 | Libre de costo |
| Harina de pescado | 130,000 | - | 100 | - | - | - | 1'080,000 |
| FERTILIZANTES 3 | |||||||
| Orgánicos | |||||||
| Vacaza | 9'928,000 | - | - | 100 | - | - | Libre de costo |
| Cerdaza | - | 15 | 85 | - | - | ||
| Pollinaza | 376,760 | - | 25 | 75 | - | - | |
| Gallinaza | 514,290 | - | 25 | 75 | - | - | |
| QUIMICOS 4 | |||||||
| Sulfato de Amonio (NH4)2SO4 | 1'161,000 | 2 | - | 98 | - | - | 135,505 |
| Nitrato de Amonio NH4NO3 | 137,000 | 2 | - | 98 | - | - | 193,512 |
| Urea NH2-CO-NH2 | 1'226,000 | 2 | - | 98 | - | - | 239,512 |
| Superfosfato Simple Ca(H2PO4)2 | 197,000 | 2 | - | 98 | - | - | 131,505 |
| Superfosfato Triple Ca(H2PO4)2 | 221,000 | 2 | - | 98 | - | - | 228,512 |
| Fosfato diamónico (NH4)2HPO4 | 407,000 | 2 | - | 98 | - | - | 517,512 |
| Nitrógeno-Fósforo-Potasio N-P-K | 136,048 | 2 | - | 98 | - | - | 428,512 |
| ADITIVOS ALIMENTICIOS 3 | |||||||
| Aminoácidos | |||||||
| Lisina | - | 100 | - | - | - | 9'480,000 | |
| Metionina | - | 100 | - | - | - | 9'480,000 | |
| Vitaminas | |||||||
| A soluble | - | 100 | - | - | - | 118'300,000 | |
| E soluble | - | 100 | - | - | - | 65'900,000 | |
| D3 soluble | - | 100 | - | - | - | 46'900,000 | |
| B1 soluble | - | 100 | - | - | - | 136'500,000 | |
| B2 riboflavina | - | 100 | - | - | - | 185'000,000 | |
| B6 piridoxina | - | 100 | - | - | - | 150'500,000 | |
| B12 1 % | - | 100 | - | - | - | 142'600,000 | |
| Hetracen 500 | - | 100 | - | - | - | 37'500,000 | |
| Hetracen 98% | - | 100 | - | - | - | 73'400,400 | |
| Biotina 2% | - | 100 | - | - | - | 316'000,000 | |
| Acido fólico | - | 100 | - | - | - | 382'600,000 | |
| Acido Nicotínico | - | 100 | - | - | - | 21'625,000 | |
| Pigmentos | |||||||
| Cromofil oro (Asthaxantinas) | 100 | - | - | - | 10'800,000 | ||
| Bio red (Asthaxantinas) | 100 | - | - | - | 7'500,000 | ||
1 S.A.R.H. 1980
2 Valores calculados por el grupo de trabajo con base en la información brindada por la Dra. Rosa Ma. Flores Zavala. Subdirección de Estadística Agrícola, S.A.R.H. México
3 Encuesta directa a productores
4 FERTIMEX
5 Grande y Arias 1986. Precios enero de 1988 tasa de cambio $2,400,000 por dólar americano
TABLA 18. Composición porcentual promedio de los principales desechos agropecuarios.
| DESECHOS AGRICOLAS | HUMEDAD % | PROTEINA % | GRASAS % | FIBRA CRUDA % | CENIZAS % |
|---|---|---|---|---|---|
| Bagazo de caña de azúcar | 44.6 | 1.14 | 0.52 | 27.85 | 2.95 |
| Bagazo de maguey aguamielero | 7.63 | 4.74 | 5.57 | 27.82 | 9.71 |
| Bagazo de piña | 58.66 | 8.86 | 1.63 | 27.82 | 3.92 |
| Bagazo de destilería de uva | 18.45 | 36.48 | 1.39 | 33.87 | 8.71 |
| Bagazo de uva | 65.39 | 2.63 | 5.32 | 9.05 | 3.10 |
| Bagazo de cervecería | 57.23 | 4.26 | 1.36 | 5.63 | 1.75 |
| Cáscara de cacao | 5.0 | 12.65 | 17.19 | 15.66 | 3.72 |
| Cáscara de limón agrío | 79.2 | 1.4 | 0.99 | 4.5 | 1.6 |
| Cáscara de naranja | 29.6 | 7.78 | 2.42 | 18.8 | 5.17 |
| Cáscara de plátano | 91.3 | 1.0 | 0.71 | .99 | 1.7 |
| Cascarilla de algodón | 9.37 | 5.92 | 1.16 | 59.21 | 2.5 |
| Cascarilla de arroz | 10.9 | 14.3 | 17.1 | 6.4 | 10.8 |
| Cascarilla de grano de cacao | 5.48 | 13.82 | 12.83 | 7.61 | 6.33 |
| Cascarilla de café | 10.0 | 24.85 | 0.56 | 62.04 | 1.45 |
| Copra de coco | 4.7 | 2.6 | 15.4 | 1.89 | 0.76 |
| Follaje de papa | 70.7 | 3.87 | 0.46 | 4.21 | 3.31 |
| Forraje verde de avena forrajera | 30.8 | 1.73 | 2.56 | 23.56 | 3.04 |
| Forraje de cebada forrajera | 10.0 | 3.15 | 0.93 | 40.81 | 14.52 |
| Forraje de chícharo | 9.0 | 3.91 | 2.0 | 42.4 | 4.18 |
| Forraje de maíz elotero | 82.63 | 2.91 | 0.69 | 5.62 | 2.95 |
| Forraje verde de sorgo forrajero | 66.22 | 4.04 | 2.02 | 8.51 | 3.37 |
| Forraje verde de yuca | 76.53 | 3.81 | 2.02 | 3.73 | 2.28 |
| Forraje verde de ebo o veza | 9.40 | 23.18 | 1.03 | 11.89 | 2.85 |
| Harina de alfalfa | 6.58 | 12.51 | 1.34 | 37.86 | 9.08 |
| Harina de yuca | 8.1 | 2.96 | 1.4 | 18.79 | 2.79 |
| Pulpa de café | 10.70 | 8.92 | 10.09 | 31.38 | 6.52 |
| Pulpa de henequén | 10.90 | 4.04 | 1.71 | 22.20 | 14.25 |
| Pulpa de yuca | 69.10 | 1.40 | 0.20 | 2.10 | 1.10 |
| Rastrojo de maíz | 7.62 | 4.59 | 5.89 | 37.03 | 5.52 |
| Salvado de maíz | 11.48 | 11.44 | 3.82 | 13.37 | 6.12 |
| Tamo de café | 12.60 | 8.80 | 1.99 | 24.00 | 7.80 |
| Tamo de henequén | 8.26 | 5.16 | 5.34 | 29.74 | 8.60 |
| Tubérculo de yuca | 64.53 | 0.90 | 1.40 | 0.88 | 0.86 |
| Cabeza de camarón | 1.29 | 4.32 | 0.09 | - | 2.38 |
| Gallinaza | 16.3 | 17.40 | 0.54 | 13.80 | 15.9 |
| Harina mixta de sangre y huesos de bovino | 8.3 | 87.4 | 0.55 | 0.12 | 3.16 |
| Harina de pescado | 7.30 | 55.81 | 16.82 | 3.79 | 17.25 |
| Pollinaza | 5.63 | 5.10 | 0.59 | 10.31 | 64.65 |
| Vacaza | 57.20 | 4.26 | 1.36 | 5.63 | 1.94 |
FUENTE: SARH, 1980.
TABLA 19. Principales fábricas de alimento balanceado de la República Mexicana.
| ESTADO | E M P R E S A S | CIUDAD |
|---|---|---|
| AGUASCALIENTES | Alimentos Industriales San Marcos, S. A. | Aguascalientes |
| BAJA CALIFORNIA | Alimentos y Productos para Ganado lechero, S. A. | Tijuana |
| Forrajera Muma, S. A. | Tijuana | |
| Nutrimientos Mexicanos, S. A. | Mexicali | |
| Purina del Noroeste, S. A. de C. V. * | Mexicali | |
| COAHUILA | Anderson Clayton Co. S. A. | Francisco I. Madero |
| Nutrimientos del Norte, S. A. | Ramos Arizpe | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Torreón | |
| COLIMA | Alimentos Balanceados Ahumada, S. A. | Colima |
| CHIHUAHUA | Albaprima, S. A. | Cd. Juárez |
| Alimentos Balanceados de México, S. A. | Cd. Delicias | |
| Alimentos Concentrados de Chihuahua, S. A. | Chihuahua | |
| Alimentos Concentrados de Delicias, S. A. | Cd. Delicias | |
| Anderson Clayton Co. S. A. | Chihuahua | |
| DISTRITO FEDERAL | Alimentos Sahnos, S. A. | México, D. F. |
| Compañia Nestlé, S. A. | México, D. F. | |
| Comercial Forrajera, S. A. | México, D. F. | |
| Distribuidora Industrial Pecuaria | México, D. F. | |
| Extractos y Maltas, S. A. | México, D. F. | |
| Fábrica y laboratorio de Alimentos para la | ||
| Ganadería y Avicultura, S. A. | ||
| Forrajes Arévalo, S. A. | México, D. F. | |
| Industria Alimenticia Ganadera y Avícola, S. A. | México, D. F. | |
| La Hacienda, S. A. de C. V. | ||
| Malta, S. A. | México, D. F. | |
| Mutualidad de Porcicultores Asociados, S. A. de C.V. | México, D. F. | |
| DURANGO | Asociación de Elaboración de Concentrados | |
| Agropecuarios, A. C. | Gómez Palacio | |
| Alimentos El Trasgo, S. A. | Gómez Palacio | |
| Alimentos Laguna, S. A. | Gómez Palacio | |
| Alimentos Nutritivos para Aves y Ganado de Lerdo, A.C. | Lerdo | |
| GUANAJUATO | Alfalfas Concentradas, S. A. | Celaya |
| Alimentos Balanceados de Pénjamo, S. A. | Pénjamo | |
| Anderson Clayton, S. A. | Celaya | |
| Purina, S. A. de C. V. | Salamanca | |
| Alta Conversión, S. A. | León | |
| GUERRERO | Alimentos Bahena de Guerrero, S. A. | Cd. Altamirano |
| HIDALGO | Mutualidad de Porcicultores de Tlaxcoapan, S. A. | Tlaxcoapan |
| JALISCO | Abastecedora de Forrajes, S. A. | Guadalajara |
| Aceitera La Junta, S. A. | Guadalajara | |
| Alimentos Balanceados de México. S. A. | Ciudad Guzmán | |
| Alimentos Balanceados de México, S. A. | Autlán | |
| Alimentos Balanceados de México, S. A. | Ahuacatlán | |
| Alimentos Balanceados de México, S. A. * | Guadalajara | |
| Alimentos Balanceados la Ciénega, S. A. | La Barca | |
| Alimentos Balanceados Super, S. A. | Guadalajara | |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Lagos de Moreno | |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Guadalajara | |
| Avicultora Forrajera Macias, S. A. | Guadalajara | |
| Avicultora Forrajera Macias, S. A. | Guadalajara | |
| Forrajes Lagos, S. A. | Lagos de Moreno | |
| Forrajera Tlaquepaque, S. A. | Tlaquepaque | |
| Industrias Melder, S. A. | Guadalajara | |
| La Hacienda, S. A. de C. V. | Guadalajara | |
| Nutrimientos de Occidente, S. A. | Guadalajara | |
| Nutrimientos de Occidente, S. A. | Guadalajara | |
| Nutrimientos Fortuna, S. A. | Guadalajara | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Guadalajara | |
| MEXICO | Aceites Industriales el Zapote. S. A. | Tlalnepantla |
| Avícola García del Río, S. A. | Tlalnepantla | |
| Alimentación y Manejo de Aves, S. A. | Amecameca | |
| Alimentos Balanceados de México, S. A. | Texcoco | |
| Alimentos Balanceados el Gigante, S. A. | Toluca | |
| Alimentos Industriales, S. A. | Xaloxtoc | |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | San Juan Ixhuas tepec | |
| Nutrimientos Blanco, S. A. | Tlalnepantla | |
| Nutrimientos Pecuarios Especializados, S. A. | Los Reyes, La Paz | |
| Productores Agropecuarios Tepexpan, S. A. | Tepexpan, S. A. | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Cuautitlán | |
| MICHOACAN | Forrajes La Piedad, S. A. | La Piedad |
| Porcicultores Unidos, S. A. de C. V. | La Piedad | |
| Sociedad de Producción “El Arroyo de los Llanos” | Charo | |
| MORELOS | Nutrimientos de Cuernavaca, S. A. | Cuernavaca |
| NUEVO LEON | Alimentos Texo, S. A. | San Rafael Guadalupe |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Monterrey | |
| Avícola Apodaca, S. A. | Monterrey | |
| Industrias Conasupo, S. A. de C. V. | Monterrey | |
| La Hacienda, S. A. de C. V. | Monterrey | |
| Malta, S. A. de C. V. | Monterrey | |
| Purina, S. A. de C. V. | Monterrey | |
| OAXACA | Alimentos Pecuarios de Antequera, S. A. | Oaxaca |
| PUEBLA | Alimentos Balanceados La Fortuna, S. A. | Puebla |
| Alimentos y Premezclas, S. A. | Puebla | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Tehuacán | |
| Romero Hnos., S. A. | Tehuacán | |
| QUERETARO | Unión de Avicultores de Querétaro, S. A. | Querétaro |
| Phillips de Querétaro, S. A. | Querétaro | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Querétaro | |
| SAN LUIS POTOSI | Corporación Agroindustrial, S. A. | San Luis Potosí |
| SINALOA | Nutrimentos Pecuarios del Pacífico, S. A. de C. V. * | Culiacán |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Culiacán | |
| SONORA | Mezquital del Oro, S. A. | Hermosillo |
| Purina del Pacífico, S. A. de C. V. * | Cd. Obregón | |
| TAMAULIPAS | Alimentos Balanceados, de México, S. A. * | Matamoros |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Rio Bravo | |
| TLAXCALA | Alimentos Balanceados de México, S. A. | Tlaxcala |
| Anderson Clayton & Co. S. A. | Panzacola | |
| La Hacienda, S. A. de c. V. | Apizaco | |
| VERACRUZ | Alimentos Pecuarios del Sureste, S. A. | Córdoba |
| Nutrimentos del Istmo, S. A. | Coatzacoalcos | |
| Purina, S. A. de C. V. * | Chinameca | |
| YUCATAN | Alimentos Balanceados de México, S. A. * | Mérida |
| Asociación de Sociedades Locales de Crédito Ejidal Porcícola, R. I. del Edo. de Yucatán | Mérida | |
| Guy Puerto y Copropietarios | Mérida | |
| Nutrimentos del Sureste, S. A. | Mérida | |
| Molino El Emporio, S. A. | Umán | |
| Molinos Sanjor, S. A. | Umán | |
| Proveedora de Alimentos Avepecuarios, S. A. | Mérida | |
| Alma Rosa Pérez-Proveedora de Oriente | Mérida |
* Incluyen en su línea de producción alimentos para peces y crustáceos.
FUENTE: Lozano y Martínez, 1987.
TABLA 20. Manufactureras de alimentos balanceados y sus líneas de producción.
| NOMBRE DE LA EMPRESA Y DIRECCION | INICIO DE OPERACIONES | REGIMEN DE PROPIEDAD | LINEAS DE PRODUCCION | PRODUCCION ANUAL (In). | PORCENTAJE DE PRODUCCION | PRINCIPALES INSUMOS UTILIZADOS | INSUMOS IMPORTADOS | PROCEDENCIA DE IMPORTACIONES | CAPACIDAD INSTALADA (In/año) | PLANTAS |
| BOVILAC, S. A. DE C. V. Jilipan l, esq. Alemania Popo Park, Estado de México. | VI-83 | Privada | Aves | 2,160 | 15 | H. soya | Vitamina | México | ||
| Puercos | 2,160 | 15 | H. girasol | Hormonas | ||||||
| Trucha | G. sorgo | A. salina | E.U. | 54720 | ||||||
| Tilapia-carpa-bagre | H. carne | quiste | ||||||||
| H. soya | Edo.de Mex. | |||||||||
| Langostino | H. alfalfa | H. girasol | ||||||||
| Camarón | 8,640 | 60 | H. pescado | |||||||
| Lagartos | Gluten de maíz | |||||||||
| Tortuga | Salvado y aceite de trigo | |||||||||
| Peces de ornato | Roca fosfórica | |||||||||
| Bovinos | 1,440 | 10 | Vitaminas | |||||||
| Mascotas | ||||||||||
| PURINA, S. A. DE C. V. Ave. Constituyentes No. 956 Col. Lomas Altas, México, D.F. | 1–57 | Privada | Bovinos | 102,000 | 17 | Cereales pastas | Grano | 1'000 | Cuautitlán | |
| Porcinos | 270,000 | 45 | Oleaginosas | Vitaminas | Querétaro | |||||
| Aves | 192,000 | 32 | Harinas de origen animal | Harinas de origen animal | E.U. | Monterrey Salamanca | ||||
| Peces y | 12,000 | 2 | H.de alfalfa, | Mexicali | ||||||
| Crustáceos | aceite vegetal | |||||||||
| Mascotas | 12,000 | 2 | H.de pescado | Guadalajara | ||||||
| Otros | 12,000 | 2 | Grasa animal | Torreón, Tehuacán, Obregón, Chinameca | ||||||
| ALIMENTOS BALANCEADOS DE MEXICO, S. A. DE C. V. Prolongación Damian Carmona No. 1804, Col. Santiago, S. L. P. | IX-1969 | Gobierno Federal | Cerdos | 346,321.28 | 58.7 | Sorgo | Metiomina | Francia | Autlán (Jal) | |
| Bovinos | 89,087.75 | 15.1 | Pasta de soya | Sorgo | E.U. | 1'544,822 | Chihuahua | |||
| Aves engorda | 101,477.44 | 17.2 | P. de girasol | Acroleina | E. U. | Guadalajara | ||||
| Aves postura | 40,708.97 | 6.9 | Harina de Pescado | Piridina | E. U. | Irapuato | ||||
| Matamoros | ||||||||||
| Otros | 12,389.68 | 2.1 | H. de alfalfa | Mérida, Yuc. | ||||||
| Roca fosfórica | Valle de Méx. | |||||||||
| Carbonato de | ||||||||||
| Calcio | ||||||||||
| Melaza | ||||||||||
| ALIMENTOS EL PEDREGAL, S. A. Kilómetro 4205, Carretera Toluca-Texcatitlán, Texcatitlán, Edo. de México | V-1987 | Privado | Cerdos | 30 | 20 | Pasta de soya | Vitaminas | E. U. | Texcatitlán | |
| Trucha | 120 | 80 | Harina de carne | Minerales | E. U. | |||||
| Harina de pescado | ||||||||||
| Harina de alfalfa | ||||||||||
| ALIMENTOS BALANCEADOS EL GIGANTE, S. A. Rio Papaloapan No. 1271 Toluca | X-1981 | Privado | Aves | 1,619 | 29.03 | H. de alfalfa | Ninguno | 70,080 | Toluca | |
| H.de pescado | ||||||||||
| Bovinos | 891 | 13.76 | P. de cártamo | |||||||
| Porcinos | 3,752 | 57.97 | P. soya | |||||||
| Melaza, paste | ||||||||||
| Trucha | 200 | 3.09 | Girasol | |||||||
| Conejo | 10 | 0.15 | Roca fosfórica | |||||||
| NUTRIMIENTOS PECUARIOS DEL PACIFICO, S. A. DE C. V. Carretera a Culiacancito Km. 2 | V-1981 | Privada | Aves | 10.09 | 36.3 | H.de pescado | Lisina | E. U. | 302,400 | Culiacán |
| Cerdos | 9 | 32.4 | Harinolina | Metiomina | E. U. | |||||
| Bovinos | 7 | 25.2 | Melaza | Furazolidona | E. U. | |||||
| Caballos | 0.25 | 0.9 | Metiomina | Avatec | E. U. | |||||
| Camarón | 1.44 | 5.2 | P. de soya | Lubri-pel | E. U. | |||||
| Pulido de arroz | ||||||||||
| Sorgo | ||||||||||
| Trigo | ||||||||||
| Urea |
FUENTE: ENCUESTA DIRECTA A PRODUCTORES.
TABLA 21. Disponibilidad de esquilmos y subproductos pecuarios y pesqueros por regiones económicas. (1985)
| REGIONES Y ENTIDADES QUE COMPRENDEN | PRODUCTO PRIMARIO | RELACION ESQUILMO PRODUCTO | CONTENIDO MATERIA SECA | ESQUILMOS Y SUBPRODUCTOS | TEMPORADA DE PRODUCCION | PRODUCCION TON/AÑO | |
| NOMBRE | PRODUCCION TON/AÑO | ||||||
| (%) | (%) | ||||||
| NOROESTE | |||||||
| Baja California | Ajonjolí | 40,723 | 5.754 | 0.917 | Paja | Abr-Sep | 214,871 |
| Baja California Sur | Algodón | 139,575 | 0.21 | 0.895 | Cascarilla | Abr-Sep | 26,233 |
| Sep-Mar | |||||||
| Sonora | 2.681 | 0.92 | Paja | Abr-Sep | 344,264 | ||
| Sinaloa | Arroz | 462,839 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | Abr-Sep | 83,279 |
| Nayarit | 2.397 | 0.89 | Paja | Abr-Sep | 87,388 | ||
| Cacahuate | 15,228 | 3.521 | 0.894 | Paja | Abr-Sep | 47,934 | |
| Cártamo | 77,703 | 2.721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 194,515 | |
| Garbanzo | 56,739 | 3.071 | 0.91 | Paja | 158,563 | ||
| Caña de azúcar | 5'047,259 | 0.12 | 0.259 | Pta.caña | 156,869 | ||
| Sangre bovinos | 8,416* | 8,416 | |||||
| Sangre porcinos | 12,654* | 12,654 | |||||
| Gallinaza | 200,237 | 200,237 | |||||
| Cabeza-camarón | 4,176 | 4,176 | |||||
| NORTE | |||||||
| Chihuahua | |||||||
| Coahuila | Algodón | 152,053 | 0.21 | 0.895 | Cascarilla | Abr-Sep | 28,578 |
| San Luis Potosí | 2.681 | 0.92 | Paja | Abr-Sep | 375,042 | ||
| Durango | Avena | 103,877 | 3.521 | 0.921 | Paja | 336,857 | |
| Zacatecas | 0.1142 | 0.928 | Salvado | 11,009 | |||
| Cacahuate | 20,312 | 3.521 | 0.894 | Paja | 63,938 | ||
| Sangre bovino | 10,781 * | 10,781 | |||||
| Gallinaza | 58,728 | 58,728 | |||||
| NORESTE | |||||||
| Tamaulipas | Cártamo | 35,100 | 2.721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 87,866 |
| Nuevo León | Girasol | 12,595 | 3.811 | 0.935 | Paja | Abr-Sep | 44,880 |
| Gallinaza | 61,522 | 61,522 | |||||
| Cabeza camarón | 1,137 | 1,137 | |||||
| GOLFO DE MEXICO | |||||||
| Veracruz | Arroz | 140,774 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | Abr-Sep | 25,330 |
| Tabasco | 2.397 | 0.89 | Paja | Abr-Sep | 300,317 | ||
| Cacao | 34,043 | 0.01 | 0.877 | Cascarilla | 299 | ||
| 0.14 | 0.933 | Pulpa | 4,447 | ||||
| Caña de azúcar | 13,860.026 | 0.12 | 0.259 | Punta | 430,770 | ||
| 1.0 | 0.772 | Melaza | 10,699,940 | ||||
| Café | 77,959 | 0.14 | 0.224 | Pulpa | 10,183 | ||
| Plátano | 466,096 | 0.001 | 0.75 | Vástago | 350 | ||
| Sangre bovinos | 26,192* | 26,192 | |||||
| Sangre porcinos | 10,373* | 10,373 | |||||
| CENTRO OCCIDENTE | |||||||
| Jalisco | Limón agrio | 488,743 | 0.49 | 0.749 | Bagazo | 179,374 | |
| Aguascalientes | Cártamo * | 21,643 | 2,721 | 0.92 | Paja | Sep-Mar | 54,179 |
| Guanajuato | Cebada | 58,622 | 1.14 | 0.894 | Paja | Sep-Mar | 59,745 |
| Colima | Garbanzo | 17,962 | 3.071 | 0.91 | Paja | 49,442 | |
| Michoacán | Garbanzo | ||||||
| Forrajero | 21,637 | 3.071 | 0.907 | Paja | 60,268 | ||
| Lenteja | 5,036 | 0.7 | 0.907 | Paja | 3,197 | ||
| Caña de azúcar* | 1'490,270 | 0.12 | 0.259 | Punta | 46,318 | ||
| Sangre bovinos | 24,225* | 24,225 | |||||
| Sangre porcinos | 47,695 | 47,695 | |||||
| Gallinaza | 180,436 | 180,436 | |||||
| CENTRO SUR | |||||||
| Querétaro | Avena | 25,328 | 3.521 | 0.921 | Paja | 82,135 | |
| Hidalgo | 0.1142 | 0.928 | Salvado | 2,684 | |||
| México | Cacahuate | 21,833 | 0.001 | 0.947 | Cáscara | 21 | |
| Distrito Federal | Cebada | 364,161 | 1.14 | 0.894 | Paja | Abr-Sep | 371,138 |
| Morelos | Frijol ejotero | 21,518 | 2.57 | 0.818 | Paja | 45,236 | |
| Tlaxcala | Haba | 75,699 | 2.61 | 0.915 | Paja | 180,781 | |
| Puebla | Caña de azúcar | 1'624,623 | 0.12 | 0.259 | Punta | 50,493 | |
| Sangre bovinos | 5,523* | 5,523 | |||||
| Sangre porcinos | 17,171* | 17,171 | |||||
| Gallinaza | 158,310 | 158,310 | |||||
| PACIFICO SUR | |||||||
| Oaxaca | Limón agrio | 237,618 | 0.49 | 0.749 | Bagazo | 87,208 | |
| Guerrero | Cacao | 16,939 | 0.01 | 0.877 | Cascarilla | 149 | |
| Chiapas | 0.14 | 0.933 | Pulpa | 2,213 | |||
| Ajonjolí | 11,197 | 5.754 | 0.917 | Paja | Abr-Sep | 59,080 | |
| Cacahuate | 22,680 | 3.521 | 0.984 | Paja | 78,579 | ||
| Café | 169,074 | 0.14 | 0.224 | Pulpa | 5,302 | ||
| Caña de azúcar | 2'829,224 | 0.12 | 0.259 | Punta | 87,932 | ||
| Sangre bovino | 14,186* | 14,186 | |||||
| Sangre porcino | 9,900* | 9,900 | |||||
| PENINSULA-YUCATAN | |||||||
| Campeche | Arroz | 74,986 | 0.1986 | 0.906 | Cascarilla | 13,492 | |
| Yucatán | Henequén | 50,031 | 0.4 | 0.25 | Pulpa | Abr-Sep | 5,003 |
| Quintana Roo | Cabeza camarón | 1,843 | 0.35 | 0.3125 | 1,843 | ||
FUENTE: S.A.R.H. 1987a;
S.A.R.H. 1987c.
S.A.R.H. 1980
Flores R. Ma., 1987.

Fig. 1 República Mexicana : Ubicación geografica y division politica FUENTE: Bassols B. Angel (1972) Geografía economica de México

Fig.2 República Mexicana: Climas. FUENTE: Garcia, M.E y RZ. Vidal (1979)

Fig. 3 República Mexicana: Vegetación. FUENTE: Garcia M.E.y RZ. Vidol (1979)

Fig. 4 Principoles Pasquerias FUENTE: Secretaria de Pesca 1986
| No. | Regiones | Entidades Federativas | Principoles Especies | Producción (Tons) X | Participacion en el Total Nacional % de X |
| I | Pacifico Norte | Baja California | Almejón | 1,122 | 100.0 |
| Baja California S. | Anchaveta | 147,087 | 100.0 | ||
| Sonora | Erizo | 2,777 | 100.0 | ||
| Sinaloa | Sargazo | 31,380 | 100.0 | ||
| Atun | 84,953 | 99.3 | |||
| Barrilete | 7,010 | 93.7 | |||
| Sardina | 372,261 | 99.1 | |||
| Almeja | 7,481 | 79.8 | |||
| Camarón | 39,189 | 52.5 | |||
| Cazón | 5,785 | 46.8 | |||
| Tiburón | 5,244 | 27.7 | |||
| II | Pacifico Centro Sur | Nayarit | Mojarra tilapia | 21,850 | 40.65 |
| Colima | Mojarra de mar | 3,964 | 29.9 | ||
| Jalisco | Camarón | 10,102 | 13.3 | ||
| Michoacan | Tiburón | 6,401 | 33.6 | ||
| Guerrero | Langostino | 746 | 22.1 | ||
| Oaxaca | Carpa | 4,596 | 27.7 | ||
| Chiapas | Mosco | 288 | 55.3 | ||
| Tortuga | 672 | 39.9 | |||
| Guachinango | 1,917 | 31.2 | |||
| Lisa | 2,044 | 18.1 | |||
| III | Golfo de Mexico N. | Tamaulipas | Ostión | 21,455 | 50.2 |
| Veracruz | Camarón | 9,587 | 12.8 | ||
| Mojarra tilapla | 20,691 | 38.4 | |||
| Jaiba | 5,294 | 76.9 | |||
| Tiburón | 3,052 | 16.0 | |||
| Sierra | 2,470 | 25.6 | |||
| Cazón | 3,632 | 29.4 | |||
| Lisa | 3,518 | 36.5 | |||
| IV | Golfo de Mexco | Tabasco | Ostión | 17,926 | 42.0 |
| Caribe | Campeche | Camarón | 15,720 | 21.0 | |
| Yucatán | Mero | 8,896 | 95.4 | ||
| Quintana Roo | Pulpo | 6,271 | 94.1 | ||
| Mojarra | 5,206 | 39.2 | |||
| Sierra | 6,438 | 66.9 | |||
| Tortuga | 991 | 58.9 | |||
| Langostino | 702 | 38.4 | |||
| Caracol | 2,645 | 46.4 | |||
| Centro | Aguascalientes | Mojarra tilapia | 2,740 | 1.0 | |
| Coahuila | Carpa | 11,181 | 67.5 | ||
| Chihuahua | Bagre | 220 | 14.0 | ||
| Durango | Lobino | 246 | 15.7 | ||
| Guanajuato | Charal | 1,905 | 25.7 | ||
| Hidalgo | Gusano de fango | 77 | 100.0 | ||
| México | |||||
| Morelos | Acocil | 781 | 100.0 | ||
| Nuevo Leon | Masco | 232 | 44.6 | ||
| Puebla | |||||
| Queretaro | |||||
| San Luis Potosi | |||||
| Tlaxcala | |||||
| Zacatecas |

Fig. 5 Centros Acuicolas FUENTE: Dirección General de Acuacultura. Secretaria de Pesca

Fig. 6 Unidades de Producción FUENTE: Direccion General de Acuacultura Secretaria de pesca

Fig. 7 PRINCIPALES CARRETERAS Y AEROPUERTOS DE MEXICO FUENTE: Mapa Turistico de Corroteras, S.C.T.

Fig. 8 República Mexicana: Principales vías ferreas. Fuente: Ferrocarriles Nacionales de México

Fig.9 República Mexicana Principales puertos. Fuente. Sanchez, M.A. 1972. Síntesis geografica de Mexico, Ed. Trillas, p. 185.

Fig. 10 Areas de produccion de Maiz FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 11 Areas de produccion de Frijol FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 12 Areas de produccion de Caña de Azucar FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidralicos (1987 a)

Fig. 13 Areas de produccion de Sorgo FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 14 Areas de Produccion de Trigo FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 15 Areas de produccion de Arroz Palay FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 16 Areas de produccion de Cartamo y Girasol FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 17 Areas de produccion de Soya FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 18 Areas de produccion de Ajonjoli FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 19 Areas de produccion de Copra FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 20 Areas de produccion de Cafe FUENTE: Secretaria de Agricultur y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 21 Areas de produccion de Jitomate FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987 a)

Fig. 22 Areas de produccion de Semilla de Algodon y Algodon, FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987a)

Fig. 23 Areas de produccion de Platano FUENTE: Secretaria de Agricultura y Recursos Hidraulicos (1987a)

Fig. 24 Produccion Pecuario por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a

Fig. 25 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a

Fig. 26 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a

Fig. 27 Produccion Pecuaria por Entidad Federativa FUENTE: S.A.R.H. 1987a

Fig. 28 Distribucion de principales subproductos y esquilmos por region. FUENTE: Determinado por el equipo de trabajo

Fig. 29 Industria Manufacturera de Productos Pesqueros FUENTE: Dra. Polanco J.E. com. pers.

Fig. 30 Industria Manufacturera de Alimentos de consumo Humano FUENTE: Nueva Geografia Universal (1981)

Fig. 31 Industria Manufacturera de Alimento balanceado y Fertilizantes FUENTE: Nueva Geografia Universal (1981)

Fig. 32 Produccion de alimento balanceado para animales Periodo. 1980 – 1986. FUENTE: Asociacion nacional de fabricantes de alimentos pecuarios balanceados, lozono y martinez 1987