General Fisheries Commission for the Mediterranean - GFCM

Politikadan eyleme: Yasadışı, kayıt dışı ve kural dışı (YKK) balıkçılıkla mücadelede büyük ilerlemeler

Akdeniz ve Karadeniz'deki ülkeler, bölgedeki yasal balıkçıların eşit şartlarda rekabet edebilmesi ve deniz ürünlerinin denetimli faaliyetler yoluyla elde edilmesini sağlamak için harekete geçiyor.

EN | AL | FR | TU

05/06/2025

Yasa dışı, Kayıt dışı ve Kural dışı Balıkçılıkla Mücadele Uluslararası Günü yalnızca takvimde bir nottan ibaret değildir. Bu, okyanuslarımızı ve onlara bağımlı toplulukları korumak için yapılan küresel bir çağrıdır.

Akdeniz ve Karadeniz’de, yasadışı, kayıt dışı ve kural dışı (YKK) balıkçılığa karşı rüzgâr tersine dönüyor. Geçtiğimiz yıl boyunca, Akdeniz Genel Balıkçılık Komisyonu (GFCM), YKK balıkçılığa karşı ülkelerle iş birliğini önemli ölçüde artırdı ve verilen taahhütleri (denizde, limanda ve politika düzeyinde) somut eylemlere dönüştürdü. Gelecek hafta Nice’te gerçekleşecek 2025 Birleşmiş Milletler Okyanus Konferansı öncesinde verilecek mesaj çok açık: YKK balıkçılığın bu bölgenin geleceğinde yeri yok.

YKK balıkçılığa karşı birleşik bir cephe

Avrupa Birliği ve Üye Devletleri’nin yanı sıra Türkiye, Fas ve diğer ülkelerin desteklediği GFCM, yasa dışı, kayıt dışı ve kural dışı (YKK/IUU) balıkçılıkla mücadelede önemli ilerlemeler kaydediyor. Bu kampanyanın önemli adımlarından biri, 2023 sonunda değiştirilen Avrupa Birliği Kontrol Tüzüğü’dür. Bu düzenleme, AB ülkeleri arasında balıkçılık faaliyetlerinin izlenmesinde dijital teknolojiler ile modern veri yönetim sistemlerinin kullanımını önemli ölçüde güçlendirmiştir. Düzenleme hem profesyonel hem de amatör balıkçılar için ve tekne boyutundan bağımsız olarak tüm balıkçı tekneleri için raporlama prosedürlerini kolaylaştırmak amacıyla sezgisel mobil uygulamaların kullanımını teşvik etmektedir. Bu sayede avlanan balıkların elektronik seyir defterlerine veya diğer çevrimiçi platformlara kaydedilmesi kolaylaşmaktadır. GFCM, üyelerinin deneyimlerinden yararlanarak bu tecrübeleri bölge geneline yaymakta ve IUU balıkçılığını etkili bir şekilde sınırlamak için çalışmalarını hızlandırmaktadır.

İspanya’nın Malaga kentindeki Deniz Balıkçılığı Hizmeti'nde görevli bir balıkçılık denetçisi, "Yıllar içinde balıkçılık sektörünün kaynakların korunması ve denetim konusundaki sorumlulukları artmıştır. Bu sorumlulukların yerine getirilmesi, gerçek zamanlı kontrol ve izleme için geliştirilen ileri teknolojilerin uygulanması sayesinde mümkün olmuştur. Bu da balıkçılık kaynaklarımız için sürdürülebilir bir gelecek anlamına geliyor," diyor.

Bu çabaların temel taşlarından biri, yasa dışı, kayıt dışı ve kural dışı (YKK/IUU) balıkçılığı önlemek, caydırmak ve ortadan kaldırmak için ulusal eylem planlarının (NPOA-IUU) geliştirilmesi ve uygulanmasında yatmaktadır. 2025 yılına kadar Arnavutluk, Karadağ, Türkiye ve Ukrayna, ulusal çerçevelerini tasarlamak, gözden geçirmek ve hayata geçirmek amacıyla GFCM ile yakın iş birliği içinde çalışarak bu alanda önemli ilerlemeler kaydetmiştir.

Türkiye’deki balıkçılar ©FAO-GFCM/Claudia Amico

İstanbul Balıkçılık ve Su Ürünleri Şube Müdürü Sadettin Doğu, "Balıkçılık denetçilerinin rolü önemli ölçüde evrim geçirdi; teknoloji ve daha sıkı düzenlemeler, YKK balıkçılığını tespit etme ve caydırma kapasitemizi artırdı. Bu değişiklikler, yalnızca daha adil bir balıkçılık yönetimini desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda hassas deniz ekosistemlerinin korunmasını da güçlendiriyor. Bugün yaptığımız iş yalnızca denetim değil – aynı zamanda sürdürülebilirliğe olan bir taahhüttür," şeklinde açıklıyor.

Bu planlar, ülkelerin eylem planlarını (NPOA-IUU) geliştirmelerine yardımcı olmak amacıyla hazırlanmış bölgesel bir araç setiyle (yasal şablonlar, en iyi uygulamalar ve pratik destek içeren bir kaynak) destekleniyor. Ayrıca bu planlar, uluslararası en iyi uygulamalarla, GFCM 2030 Stratejisiyle ve GFCM YKK Balıkçılıkla Mücadeleye Yönelik Bölgesel Eylem Planıyla da uyumludur.

Yeni teknolojiler izlenebilirliği artırıyor

Fas, avların raporlanması ve küçük ölçekli balıkçılığın takibi için elektronik çözümler geliştiren ilk ülkeler arasında yer alıyor. Ürün izlenebilirliğini artırmak ve YKK balıkçılıkla mücadele etmek amacıyla radyo frekansı tanımlama gibi teknolojiler kullanıyor.

Faslı küçük ölçekli balıkçı El Ayachi El Gargari, “Gece gündüz balık tutuyoruz, ancak yasadışı balıkçılık geleceğimizi tehdit ediyor; bizim geçim kaynağımız olan balık stoklarını tüketiyor. Deniz boşsa, ailem için geçim yok demektir,” diyor.

Fas’taki balıkçılar ©FAO-GFCM/Claudia Amico

GFCM, bu süreci bağlayıcı kararlar alarak ve çeşitli ülkelere özel hukuki incelemeler ile mevzuat hazırlama desteği sunarak desteklemiştir.

Bu eylemler, balıkçılık denetimlerini güçlendirmek amacıyla ulusal yetkililere ve denetçilere gerekli beceri ve araçları kazandırmak için düzenlenen eğitimlerle desteklenmektedir. Bölge genelinde ortak denetim prosedürleri test edilmekte ve yeni teknolojiler tekne izleme sistemlerine (VMS) entegre edilerek daha modern, birleşik ve şeffaf bir denetim sistemi oluşturulmaktadır.

Denetçilere yardımcı olmak ve balıkçıları korumak için yenilikçi bir donanım

Karadağ, yakın zamanda gönüllü küçük ölçekli balıkçı teknelerinde verici cihazların test edildiği pilot bir Tekne İzleme Sistemi (VMS) programına katıldı. Bu girişim, balıkçılar ile yetkililer arasındaki iş birliğinde bir dönüm noktası oldu ve küçük ölçekli balıkçılığın dijital izleme sistemlerine entegre edilebileceğini gösterdi.

Srećko Andričić, Karadağ’ın Tivat Belediye bölgesinden bir balıkçı

“Tekne izleme sistemleri, teknelerin nerede faaliyet gösterdiğini göstererek deniz kaynaklarını korumada kilit rol oynuyor. Yasadışı balıkçılığı tespit etmeye yardımcı oluyor ve daha iyi planlama ile koruma çalışmalarını destekliyor,”

Knežević Ivo, Karadağ, Ada Bojana’dan bir balıkçı

“VMS pilot uygulamasını teknemde memnuniyetle karşıladım çünkü birçok faydası var. Küçük teknelerimizde güvenliği artırıyor ve denetçilerin yasadışı balıkçılığı tespit etmesine yardımcı oluyor. Sağlanan veriler, kaynakların korunmasını destekliyor ve yakıt yardımı gibi devlet desteklerinin adil kullanımını da güvence altına alıyor.”

Geleceğe Bakış

2015 yılında GFCM, 5 Haziran gününü Yasa dışı, Kayıt dışı ve Kural dışı Balıkçılıkla Mücadele Uluslararası Günü ilan etmiştir; bu tarih, tarihi nitelikteki Liman Devleti Tedbirleri Anlaşmasının yürürlüğe girdiği günü simgelemektedir. On yıl sonra, YKK balıkçılıkla mücadele henüz sona ermiş değil, ancak temel bir şey değişiyor. Ülkeler artık tek başlarına hareket etmiyorlar. Bilgi paylaşıyor, eylemlerini koordine ediyor ve politika taahhütlerinden somut adımlara geçiyorlar.

2025 YKK Balıkçılıkla Mücadele Uluslararası Günü’nü kutlarken, daha adil ve sürdürülebilir okyanuslar için mücadele eden hükümetlerin, balıkçıların, denetçilerin ve kıyı topluluklarının ortak çabalarını onurlandırıyoruz. GFCM, bu çabada kararlı bir ortak olmaya devam ediyor; hedefleri eyleme, eylemleri ise kalıcı etkilere dönüştürmeye yardımcı oluyor.

İleriye baktığımızda, YKK balıkçılıkla mücadele; insanları, ekosistemleri ve denizlerimizin geleceğini korumayı hedefliyor.

GFCM’nin uyum konusundaki çalışmaları, GFCM’nin başlıca bağışçısı olan Avrupa Birliği’nin mali desteği ile Küresel Çevre Fonu’nun sağladığı destek sayesinde mümkün olmaktadır.

Kaynaklar:

X üzerinden #FightIUUfishing etiketi ile sohbete katılın

Kapak fotoğrafı: Limanlardaki denetimler © Arnavutluk Tarım ve Kırsal Kalkınma Bakanlığı