Fotoğraf: Diego Noguera/IISD/ Müzakere masasındaki insanlar

Küresel Çevre Fonu'nun 186 üye hükümeti, biyolojik çeşitlilik, iklim değişikliği, doğal alanların yenilenmesi ve kirlilik kontrolü konularında uluslararası eylem için 1,1 milyar dolar yatırım yapmayı kabul etti ve yeni Küresel Biyolojik Çeşitlilik Çerçeve Fonu'nun (GBFF) Konseyi olarak ilk kez bir araya geldi.

Washington, DC'de toplanan GEF Konseyi, Küresel Çevre Fonu Güven Fonu'ndan 45 proje ve program için 918 milyon dolar onayladı, bunlar arasında özel sektörle birlikte yürütülen dört farklı finansman girişimi ve karmaşık zorlukların tamamını ele almak için tasarlanmış beş Entegre Program bulunmaktadır.

Hükümet temsilcileri ayrıca, En Az Gelişmiş Ülkeler Fonu (LDCF) ve Özel İklim Değişikliği Fonu (SCCF) tarafından finanse edilen 21 iklim değişikliği adaptasyon projesi için 203 milyon doları onayladı. Bu fonlar, GEF Güven Fonu, Nagoya Protokolü Uygulama Fonu ve Şeffaflık için Kapasite Geliştirme Girişimi (CBIT) Güven Fonu da dahil olmak üzere bir fon ailesinin parçasıdır.

Her geçen gün genişleyen GEF portföyüne en son eklenen bu Küresel Biyolojik Çeşitlilik Çerçeve Fonu'nun (GBFF), 2024 yılının sonuna kadar doğal alan kaybı ve restorasyonu ile ilgili projeleri finanse etmeye başlaması bekleniyor. Ağustos 2023'te Yedinci GEF Asamblesi'nde başlatılan GBFF, Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'ne taraf ülkeler, GEF'ten doğal alan kaybını durdurma ve tersine çevirme hedefleri üzerinde ülkelerin çabalarını desteklemek amacıyla Kunming-Montreal Küresel Biyolojik Çeşitlilik Çerçevesi hedeflerini karşılamak için bunu oluşturmasını istemesinden bir yıldan az bir süre sonra başlatıldı.

Washington, DC'de GBFF Konseyi nezdinde toplanan ülke temsilcileri, donör kaynaklarının nasıl tahsis edileceği ve projelerin nasıl tasarlanıp onaylanacağı konusunda anlaşmaya vardı. Konsey toplantısı sırasında, İspanya GBFF'ye yeni bir katkıda bulunacağını duyurdu; ki bu, Kanada, Birleşik Krallık, Almanya ve Japonya tarafından daha önce açıklanan katkılara eklenmiş oluyor.

GEF, biyolojik çeşitlilik, iklim değişikliği, çölleşme ve civa dahil toksik kimyasallarla mücadele gibi birçok çevresel konuyla ilgili zorluklara yönelik çalışmakla görevlendirilmiş tek çok taraflı çevresel fondur. Ayrıca, geçen yıl ülkelerin yetki alanlarının ötesindeki bölgelerde biyolojik çeşitlilik üzerine BBNJ olarak bilinen yeni Yüksek Denizler Anlaşması'nın finansal mekanizmasının bir parçası olmak üzere de seçildi.

Konsey tarafından onaylanan bir belge, Uluslararası Denizler ve Biyolojik Çeşitlilik yatırımlarını tamamlayacak ve geliştirecek Yüksek Denizler Anlaşması ile ilgili GEF desteği için ilk rehberleri belirtti. Bu destek, ülkelerin anlaşmayı hızlı bir şekilde yürürlüğe koymalarına yardımcı olacak etkinlikleri ve onaylama desteğini finanse etmeyi içerecektir.

"Çevresel finansmanda benzersiz rolümüzün farkındayız ve bütünsel ve kapsayıcı bir şekilde çalışarak kalıcı pozitif etkiler elde etme konusunda kararlıyız. Bu hafta üye ülkelerimiz tarafından onaylanan yatırımlar ve planlar, bu kararlılığın bir yansımasıdır," diyen GEF CEO ve Başkanı Carlos Manuel Rodríguez şunları söyledi: "GEF'in uyguladığı destek, sadece büyüklüğü ve hızlandırma hızı açısından değil, aynı zamanda kapsamı açısından da dikkat çekiyor. Hem bağışçı hem de alıcı ülkelerin karşı karşıya olduğu çevresel zorluklarda bir adım ileri gitmek için ezberleri yıkıyoruz."

GEF Güven Fonu çalışma programı- çok taraflı kurum tarihindeki ikinci en büyük - 7,5 milyar dolarlık bir iş birliği finansmanı sağlamayı hedefliyor, bunlar arasında ikili ülke yardımları ve çok taraflı kalkınma bankaları da bulunuyor. Bu bütçe, deniz, gıda sistemleri, ulaşım altyapısı, yaban hayatının koruması ve sınır aşan sektörlerde bütüncül eylemi ilerletmek üzere tasarlanmış olan entegre programlar için kullanılacak 530 milyon doları içermektedir.

Onaylanan projeler ve programlar, korunan alanlar, peyzaj yönetimi, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve karasal ve deniz ekosistemleri için küresel çevresel faydalar sağlayacaktır. Bunlar, 22 En Az Gelişmiş Ülke ve 14 Küçük Adalar Gelişmekte Olan Devlet dahil olmak üzere 77 ülkede uygulanmaktadır.

GEF Güven Fonu desteğinin çoğu hibe olarak sağlanacak olsa da uygulamada programı haricen dış yatırımlarda 1,36 milyar dolar kaynak hareketliliği yaratacak olan dört karma finansman projesi için ayrılan 81 milyon doları da içermektedir.

GEF Konsey üyeleri, yeni projeler ve programlar için finansmanı onaylamanın yanı sıra, GEF Bilimsel ve Teknik Danışma Kurulu ile Bağımsız Değerlendirme Ofisi'nden de güncel durum hakkında bilgi aldılar.

LDCF ve SCCF Konseyleri, kritik girişimlere uzun süreli destekler sunan, ülkelerin en acil adaptasyon önceliklerinin ele almasına yardımcı olan, yerel topluluklara destek veren, politika yapılarını güçlendiren ve uzun vadeli çevre taahhütlerine katkıda bulunan21 projeyi finanse etmeyi kabul etti.

Program, LDCF ve SCCF'nin son yirmi yıldaki en büyük iş programlarından biri oldu ve bu, Dubai'de gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 28. Taraflar Konferansı COP28'de dokuz donör ülkenin iklim adaptasyon fonlarına yeni katkılarını duyurmasından iki ay sonra gerçekleşti.

GEF, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne tarafların yönlendirmeleri ve kararları doğrultusunda, Paris Anlaşması'ndan bu yana En Az Gelişmiş Ülkeler, Küçük Adalar ve diğer gelişmekte olan ülkelerin acil ve özel iklim adaptasyon ihtiyaçlarını karşılamak için kaynak hareketliliğini ve kaynağı sağlıyor.

GEF tarafından desteklenen tüm proje ve programlarında, kurum politika ve yönergelerinin gereği net bir biçimde kadın-erkek eşitliği vurgusu yapmaktadır. Proje planlaması yapılırken kadın-erkek eşitliği perspektiflerinin dahil edilmesini, kadınların ihtiyaçlarının ve potansiyel katkılarının dikkate alınmasını, kadınların yürütülen çalışmalardan faydalanmasını ve ilgili finans ve diğer kaynaklara erişim sağlayabilmelerini içerir. Kadınlar, kadın grupları ve uzmanları özellikle proje ve program tasarımı ve değerlendirmesinde önemli paydaşlardır. Ayrıca, yöre halkı ve yerli topluluklar, kadınlar ve gençlerle ortaklık geliştirilmesi yoluyla kapsayıcı korumanın sağlanması da GEF politikaları ve prosedürleri boyunca öncelikli konu olarak belirlenmiştir ve sağladığı finansman için rehber bir ilke olarak kabul edilmiştir.

GBFF, yeni fon kaynaklarının %20'siyle yerli toplulukların öncülüğünde biyolojik çeşitliliği korumaya ve korumaya yönelik girişimleri desteklemeyi amaçlayacaktır.

Washington DC'deki toplantıda konuşan Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Geçici  İcra Direktörü David Cooper, yöre  halkı, yerli topluluklarının, kadınların ve gençlerin fonun içinde yer almasının ve çalışmaların kadın-erkek eşitliğine duyarlı olması , nesiller arası adalet taleplerine cevap verilmesi için %20'lik bir tahsis yapılmasının öneminin n altını çizdi.

Cooper, "Bu sürece katkılarınız çok önemli olacak," dedi.

Gambiya Ulusal Çevre Ajansı'nın İcra Direktörü ve GEF Konseyi Ortak Başkanı olan Dawda Badgie, ülkelerin çevresel konuları ortak bir şekilde ele almasını sağlayan bu anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını ifade etti ve bunun her yerde insan refahını doğrudan etkileyen bir durum olduğunu belirtti.

“Bu kararlar, gelecek yıllarda insanların hayatlarını değiştirebilir,” dedi Badgie, özellikle kıyı alanlarının dayanıklılığına ve kadınların geçim kaynaklarına yapılacak desteklere atıfla, “Karşı karşıya kaldığımız zorluklar konusunda  birlikte hareket etmeliyiz. Kimse bunlardan azade değildir.”